1. Κύριε Λακασά, είστε CEO της Olympia Electronics, μια εταιρεία με ηλεκτρονικά ασφαλείας, η οποία έχει χαράξει από την αρχή εξωστρεφή πολιτική. Αυτό ήταν κάτι που σας βοήθησε κατά την περίοδο του lockdown;
Η περίοδος του lockdown και η εξάπλωση της πανδημίας εν γένει, διαμόρφωσαν νέες συνθήκες στο παγκόσμιο εμπόριο και δημιούργησαν αρκετά προβλήματα στις επιχειρήσεις. Πολλοί μάλιστα παρουσίασαν τον COVID-19 ως έναν νέο «Μαύρο Κύκνο», δηλαδή ένα γεγονός που δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε ότι θα συμβεί.
Ωστόσο, όπως περιγράφω στο νέο μου βιβλίο «Άνθρωπος 4.0», οι «Μαύροι Κύκνοι» καραδοκούν και εμφανίζονται σε ανύποπτο χρόνο και με ποικίλες μορφές, για να διαταράξουν την επίπλαστη νηνεμία μας και να μας αποδείξουν ότι η αβεβαιότητα είναι ο κανόνας.
Έτσι κι εμείς στην Olympia Electronics προσπαθήσαμε να προσαρμοστούμε στις επιταγές της πανδημίας, ακολουθήσαμε πιστά τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την ασφάλεια των εργαζομένων μας, των πελατών και των συνεργατών μας και συνεχίσαμε δυναμικά τη δραστηριότητά μας, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό εξαγωγική. Παράλληλα, επιταχύναμε τις διαδικασίες που αφορούν στον ψηφιακό μας μετασχηματισμό, ο οποίος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής μας από την ίδρυση της εταιρείας. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ψηφιοποίηση θα αποτελέσει απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, γι’ αυτό και οι δράσεις μας είναι εστιασμένες προς αυτή την κατεύθυνση.
2. Εκτός όμως από επιτυχημένος επιχειρηματίας, είστε και συγγραφέας, καθώς πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Άνθρωπος 4.0» το οποίο αναφέρεται στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Θέλετε να μας πείτε ποια είναι αυτή και τι περιλαμβάνει;
Εδώ και περίπου ένα μήνα κυκλοφορεί το νέο μου βιβλίο με τίτλο «Άνθρωπος 4.0» από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, το οποίο πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα επηρεάσει τους ανθρώπους σε όλο το φάσμα της ζωής τους. Ουσιαστικά, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση αφορά τον τρόπο με τον οποίο τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα αυτόνομα οχήματα, η ρομποτική, η εικονική πραγματικότητα, το διαδίκτυο των πραγμάτων και το διαδίκτυο των πάντων, ενσωματώνονται στη ζωή των ανθρώπων. Μάλιστα, η συγκεκριμένη βιομηχανική επανάσταση αναμένεται να επηρεάσει περισσότερο από ποτέ τους ανθρώπους και το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελέσει και ευκαιρία, αλλά και απειλή. Αν τη διαχειριστούμε σοφά και με βάση τις αρχές και της αξίες της ανθρωπότητας, τότε σε μερικά χρόνια θα μιλάμε για μία ανθρωπιστική επανάσταση.
Κρίνεται απαραίτητο λοιπόν η 4η Βιομηχανική Επανάσταση να είναι ουσιαστικά ανθρωποκεντρική με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής σε όλον τον κόσμο και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητάς της.
3. Στο βιβλίο σας, σ’ ένα από τα κεφάλαια αναφέρεστε και στη σοφή διαχείριση της γνώσης, ένα θέμα που ανέκαθεν απασχολούσε και θα απασχολεί τους ανθρώπους που θέλουν να εξελιχθούν. Θεωρείτε ότι η σωστή διαχείριση είναι το κλειδί για να είναι κάποιος ένα βήμα μπροστά από την εποχή του;
Η τεχνολογία έχει δύο πλευρές όπως η σελήνη, τη φωτεινή και τη σκοτεινή, δηλαδή τη θετική και την αρνητική. Ο άνθρωπος είναι αυτός που θα αποφασίσει σε ποια πλευρά θα «προσσεληνωθεί» και με ποιο τρόπο θα χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες. Το ζητούμενο στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι να προσσεληνωθούμε στη φωτεινή πλευρά, δηλαδή στην εποικοδομητική χρήση της τεχνολογίας και αυτό θα το κατορθώσουμε μόνο με τη συνετή και τη σοφή διαχείριση της γνώσης. Ζούμε στην εποχή της πληροφόρησης και της παραπληροφόρησης και πολλές φορές χάνουμε τον λόγο της ύπαρξής μας.
Η σοφία στη διαχείριση της γνώσης είναι πολυεπίπεδη και πολύπλευρη και αφορά τόσο στο πώς χειριζόμαστε τις αναδυόμενες τεχνολογίες, όσο και στο πού, για πόσο και για τι. Η απάντηση στο τελευταίο πρέπει να είναι πάντα «Για το καλό της ανθρωπότητας». Αν δεν είναι, τότε κάπου έχουμε κάνει λάθος. Αναμφίβολα τα ερωτηματικά είναι πολλά και οι κίνδυνοι αρκετοί, όπως συμβαίνει με όλους τους προβληματισμούς που αφορούν στο μέλλον. Αλλά είναι προτιμότερο κανείς να εκπαιδευτεί και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, από το να φοβάται αυτό που πρόκειται να επακολουθήσει. Η σοφή διαχείριση της γνώσης επιτρέπει στον άνθρωπο να έχει τη διακριτική ικανότητα να κρίνει το σωστό από το λάθος, και γι’ αυτό είναι απαραίτητη στο ταξίδι μας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
4. Η επιστήμη και η τεχνολογία μέσα από τη ραγδαία ανάπτυξή τους μας έχουν χαρίσει σπουδαία επιτεύγματα, πολλοί όμως φοβούνται μήπως ο άνθρωπος χάσει την κυριαρχική του θέση και αυτή αντικατασταθεί από τις μηχανές. Είναι βάσιμες αυτές οι σκέψεις;
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε την 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Τόσο αυτή, όσο και οι προηγούμενες, είναι σαν ένα μαχαίρι· μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κόψουμε ψωμί, αλλά και για να αυτοτραυματισθεί κάποιος κι ακόμη χειρότερα να βλάψει άλλους.
Η τεχνολογία έχει σαφέστατα και σκοτεινή πλευρά, η οποία μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνη για τους ανθρώπους. Μία πτυχή της είδαμε με το σκάνδαλο Cambridge Analytica-Facebook, βάσει του οποίου η Cambridge Analytica χρησιμοποιούσε δεδομένα χρηστών του Facebook χωρίς τη συγκατάθεσή τους, και με βάση το προφίλ τους προωθούσε πολιτικές διαφημίσεις, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η κρίση τους. Αυτό, και άλλα παρόμοια περιστατικά, αποδεικνύουν την «κακή» πλευρά της τεχνολογίας και την αρνητική επίδραση που μπορεί να έχει στη ζωή των ανθρώπων. Ωστόσο η λύση βρίσκεται στην αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών και όχι στη μη χρήση της τεχνολογίας.
Ο άνθρωπος ήταν, είναι και θα είναι πάντα στο επίκεντρο και θα είναι πάντα πάνω από τις μηχανές, διότι έχει ενσυναίσθηση, συνείδηση, φιλότιμο, εξυπνάδα και προσαρμοστικότητα, χαρακτηριστικά που δεν μπορεί να αντιγράψει κανένα ρομπότ.
5. Εκτός όμως από τη Βιομηχανική και Τεχνολογική Επανάσταση, παράλληλα έχουμε και μία στροφή στην Πράσινη Ανάπτυξη και Βιωσιμότητα. Μπορούν τεχνολογία και περιβάλλον να συμπορευτούν;
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήσαμε αρκετά προοδευτικά βήματα σε επίπεδο υγείας, τεχνολογίας και οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα επιδεινώσαμε σημαντικά τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Δυστυχώς, το περιβάλλον έχει φτάσει σε ένα οριακό σημείο και σε λίγο καιρό η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη και το περιβάλλον δεν θα μπορεί να υποστηρίξει την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Ο μοναδικός τρόπος να αντιστραφεί η τάση αυτή είναι με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, γι’ αυτό τεχνολογία και περιβάλλον επιβάλλεται να συμπορευτούν και να δημιουργηθούν νέα ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Παραδείγματος χάριν, οι «έξυπνες πόλεις» βασίζονται στη συλλογή και αξιοποίηση χρήσιμων δεδομένων μέσω έξυπνων τεχνολογικών λύσεων, όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων και η υπολογιστική νέφους και μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος εντός αστικού χώρου. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δύνανται να συνδράμουν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η τηλεργασία, το φαινόμενο που έγινε ιδιαίτερα έντονο κατά τη διάρκεια του lockdown, μπορεί να αντιστρέψει το φαινόμενο της αστικοποίησης που συνιστά ένα μείζον πρόβλημα περιβαλλοντικής φύσης.
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση έχει τη δυνατότητα να ανατρέψει τα δεδομένα και να αντιμετωπίσει το μείζον πρόβλημα της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος.
6. Τέλος, που βρίσκεται η Ελλάδα σε σχέση με την εξέλιξη των τεχνολογιών παγκοσμίως;
Η Ελλάδα δεν κατάφερε να έχει ενεργό ρόλο στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις για πολλούς λόγους, αλλά τώρα έχει μία πρωτόγνωρη ευκαιρία να αλλάξει την ροή της σύγχρονης ιστορίας της. Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και πρέπει να αποφασίσει ποιο δρόμο θέλει να ακολουθήσει. Ο ένας είναι καλοφτιαγμένος και εύκολος και είναι αυτός στον οποίο πορεύεται τα τελευταία χρόνια, αλλά αποδεδειγμένα δεν οδηγεί πουθενά. Ο άλλος είναι δύσβατος με κακή άσφαλτο και στροφές, απαιτεί προσαρμογές και σωστή οδήγηση, αλλά καταλήγει σε μέρη όπου δεν έχει βρεθεί ξανά. Αυτός είναι ο δρόμος της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και αν αποφασίσουμε να τον επιλέξουμε, θα πρέπει να αλλάξουμε πολλά, γιατί «την τεχνολογική επανάσταση ή την ελέγχεις ή την υφίστασαι» όπως είπε ο Jacques Delors.
Το τεχνολογικό επίπεδο της Ελλάδας είναι εξαιρετικό· τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα κάνουν εξαιρετική δουλειά, ενώ οι Έλληνες ερευνητές, σχεδιαστές, μηχανικοί, γιατροί διαπρέπουν παγκοσμίως. Αυτό δείχνει ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις και οι πόροι για να πρωταγωνιστήσουμε στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, ωστόσο χρειαζόμαστε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Γι’ αυτό το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της Ελλάδας 4.0 θα πρέπει να δομηθεί πάνω σε τέσσερις στρατηγικούς άξονες: την εγχώρια παραγωγή, τις εξαγωγές, τον τουρισμό και τη ναυτιλία, πλαισιωμένους από τις τεχνολογίες πληροφορικής.