Από τη Lydia Kyriakopoulos, Fashion Psychologist.
Ρυθμίζοντας τη χρονομηχανή πίσω στο 1666, ο Άγγλος επιστήμονας Ισαάκ Νιούτον (Isaac Newton), έκανε την ακόλουθη ανακάλυψη: Όταν το καθαρό λευκό φως διέρχεται από ένα πρίσμα, διαχωρίζεται σε όλα τα ορατά χρώματα. Διαπίστωσε, επίσης, πως κάθε χρώμα αποτελείται από ένα μοναδικό μήκος κύματος και επομένως δεν υπάρχει η δυνατότητα να διαχωριστεί σε περεταίρω χρώματα. Πλησιάζοντας όμως στο σήμερα, ακόλουθες μελέτες, έδειξαν πως υπάρχει η δυνατότητα το φως να συνδυαστεί ώστε να σχηματίσει επιπλέον χρώματα. Ορισμένα παραδείγματα είναι ο συνδυασμός του κόκκινου με το κίτρινο που δημιουργούν το πορτοκαλί χρώμα. Αντίθετα, το πράσινο με το ματζέντα τείνουν να αλληλοεξουδετερώνονται όταν αναμειγνύονται, με αποτέλεσμα το λευκό.
Κάθε οπτικό ερέθισμα που επεξεργάζεται το ανθρώπινο αντιληπτικό σύστημα περιέχει χρωματικές πληροφορίες. Όπως αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, το χρώμα είναι βασικό μέρος της καθημερινότητας μας και αποτελεί την κύρια πηγή πληροφοριών.
Η ψυχολογία των χρωμάτων:
Η ψυχολογία των χρωμάτων αποδίδει συναισθηματικές και ψυχολογικές συσχετίσεις μεταξύ των χρωμάτων και των ανθρώπινων συναισθημάτων. Πολλές από τις συγκεκριμένες συσχετίσεις είναι καθολικές καθώς έχουν επίδραση στον εγκέφαλο, ενώ άλλες βασίζονται καθαρά στις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ λαών και κουλτούρας. Πιο συγκεκριμένα, ο κλάδος αυτός της ψυχολογίας αποτελεί τη μελέτη της επίδρασης του χρώματος στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Στόχος είναι να κατανοήσει γιατί και πώς οι διαφορετικές αποχρώσεις επηρεάζουν τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά και τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Επομένως, χρησιμοποιείται σε διάφορους τομείς με επιτυχία, από το branding και το marketing, μέχρι την εσωτερική διακόσμηση, και την τέχνη.
Το χρώμα είναι ένα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σηματοδοτήσει δράση, να μεταβάλει τη διάθεση είτε ακόμα και να επηρεάσει φυσιολογικές αντιδράσεις. Ορισμένα χρώματα, για παράδειγμα, έχουν συσχετιστεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυξημένο μεταβολισμό και καταπόνηση των ματιών. Πώς ακριβώς λειτουργεί λοιπόν το χρώμα; Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά μας;
Η επίδραση των χρωμάτων:
Το ένστικτο μας και οι ανάλογες συμπεριφορές που ακολουθούν σε σχέση με το χρώμα, είναι μια πολύ ουσιαστικότερη διεργασία από το να προτιμάμε απλώς ένα χρώμα σε σχέση με ένα άλλο. Ασυναίσθητα, ο εγκέφαλος μας συνδέει ορισμένες αποχρώσεις με συγκεκριμένα συναισθήματα και χαρακτηριστικά. Σαφώς, παράγοντες όπως το πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνουμε, η κουλτούρα, η ηλικία μας καθώς και τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από το κοινωνικό μας περιβάλλον επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την συναισθηματική μας αντίληψη ως προς τα χρώματα. Για παράδειγμα, εάν όταν ήμασταν μικροί οι γονείς μας μας ντύνανε σχεδόν καταναγκαστικά με ένα συγκεκριμένο χρώμα που δε μας εξέφραζε σίγουρα μεγαλώνοντας αποκτούμε μια πιο αποστασιοποιημένη σχέση με την απόχρωση αυτή διότι συνδέεται με αρνητικά συναισθήματα. Παρομοίως, υπάρχουν τα βασικά θερμά (κόκκινο, πορτοκαλί) και τα ψυχρά (μπλε, πράσινο) τα οποία έχει αποδειχτεί πως προκαλούν τις ίδιες αντιδράσεις στο μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Χαρακτηριστικά, μιλώντας σε φυσικό επίπεδο, έχει αποδειχθεί πως η έκθεση σε καθαρό κόκκινο φως είναι διεγερτική, αυξάνει το καρδιακό ρυθμό, και την αρτηριακή πίεση και επομένως έχει συναρπαστική επίδραση στο νευρικό μας σύστημα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως τα φανάρια στο οδικό σύστημα, αλλά και τα φρένα στα αμάξια είναι κόκκινα σηματοδοτώντας το σταμάτημα μας. Αντιθέτως, τα ψυχρά χρώματα έχουν ακριβώς την αντίθετη επίδραση καθώς τείνουν να ρίχνουν τα επίπεδα στρες και μας γαληνεύουν.
Η ερμηνεία των χρωμάτων:
Ένα από τα πιο ηχηρά παραδείγματα του πως κάθε κουλτούρα ενδέχεται να αντιλαμβάνεται διαφορετικά ορισμένα από τα βασικά στοιχεία του χρωματολογίου είναι το παρακάτω: Στην Ελλάδα, για ευτυχή γεγονότα επιλέγουμε το λευκό ενώ το χρώμα του πένθους είναι το μαύρο. Παράλληλα, στη Κίνα, σε γάμους και χαρές φοράνε κόκκινο διότι το έχουν άμεσα συνδεδεμένο με την ευημερία, ενώ το χρώμα του πένθους τους είναι το λευκό.
Το χρώμα όπως αντιλαμβανόμαστε είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη εμπειρία διότι μέσα από αυτό αισθανόμαστε, επικοινωνούμε, βιώνουμε τις στιγμές και ερωτευόμαστε. Επομένως, η γκαρνταρόμπα μας δεν αποτελεί το μοναδικό μέρος όπου το στοιχείο αυτό παίζει σημαντικό ρόλο. Αντίστοιχα, στο κλάδο της διαφήμισης χρησιμοποιείται ως μέσο για τη προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα ως μέσο προς αύξηση της παραγωγικότητας. Αναμφισβήτητα το χρώμα επηρεάζει τόσο πολύ τον εγκέφαλο μας που ακόμα πιο έντονα σήμερα γίνεται η χρήση της χρωματοθεραπείας, ως ολιστικής ή εναλλακτικής θεραπείας. Στη μέθοδο αυτή, ανάμεσα σε πολλά άλλα χρώματα, το κόκκινο χρησιμοποιείται για τη τόνωση του σώματος και του νου, το πορτοκαλί για την αύξηση των επιπέδων ενέργειας και τη θεραπεία των πνευμόνων, και το μπλε για την θεραπεία από τον πόνο.
Το χρώμα και η καταναλωτική συμπεριφορά:
Η ψυχολογία των χρωμάτων εξηγεί πως διάφορες αποχρώσεις μπορούν να έχουν ένα εύρος επιδράσεων, από την τόνωση της διάθεσης μας έως την πρόκληση άγχους. Πιστεύετε πως το χρώμα του αυτοκινήτου που αγοράζετε σχετίζεται με ορισμένα υποκείμενα χαρακτηριστικά ή ιδιορρυθμίες της προσωπικότητας σας; Συνήθως, οι χρωματικές μας προτιμήσεις κατά τη κατανάλωση ενός προϊόντος προβάλλουν την εικόνα του εαυτού που επιθυμούμε να παρουσιάσουμε, και κατ’ επέκταση τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να μας αντιλαμβάνεται ο περίγυρος μας. Για παράδειγμα, το ασημί αποτελεί το τρίτο πιο δημοφιλές χρώμα για οχήματα και συνδέεται με τη καινοτομία και το μοντέρνο. Αντίστοιχα, επιθυμείτε μια κόκκινη τσάντα; Το κόκκινο αποτελεί ένα τολμηρό χρώμα που τραβάει τη προσοχή και ενίοτε προβάλλεται ως μια ένδειξη δύναμης και αυτοπεποίθησης.
Φυσικά, οι χρωματικές επιλογές μας επηρεάζονται και από εξωτερικούς παράγοντες όπως η τιμή, η ποιότητα και ενίοτε αλλάζουν με τη πάροδο του χρόνου. Συνεπώς, ένα νεότερο άτομο μπορεί να κλίνει προς τους πιο φωτεινούς και ιδιαίτερους χρωματισμούς μα καθώς μεγαλώνει να έλκεται από πιο παραδοσιακά και βασικά χρώματα.
Γοητευμένη τόσο από την επιστήμη της ψυχολογίας όσο και από το χώρο της μόδας, είχε την τιμή να συνεργαστεί στενά με την ιδρύτρια και γκουρού της Ψυχολογίας της Μόδας (Fashion Psychology), Dr. Carolyn Mair. Επαγγελματικά, έχει συνεργαστεί με πολλές επιχειρήσεις, τόσο τοπικές όσο και high-end διεθνείς, καθώς και με διαφημιστικές εταιρείες, παρέχοντας υπηρεσίες συμβουλευτικές και ερευνητικές, ιδιαίτερα στο τομέα εξειδίκευσής της, την Ψυχολογία του Χρώματος (Color Psychology). Σε ατομικό επίπεδο, στόχος της είναι να παρέχει μια βαθύτερη κατανόηση των αμοιβαίων επιρροών μεταξύ της μόδας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς ώστε να παρακινήσει τα άτομα να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να συμβάλουν σε μια πιο ηθική και βιώσιμη βιομηχανία, χρησιμοποιώντας τη μόδα ως “όχημα” για τη βελτίωση της ευημερίας τους. Σε εταιρικό επίπεδο, ο σκοπός είναι η καλύτερη κατανόηση του καταναλωτή και των αναγκών του, συνδυάζοντας βαθιές γνώσεις τόσο από την επιστήμη της Ψυχολογίας όσο και από το χώρο της μόδας, με απώτερο στόχο τη παροχή δημιουργικών και καινοτόμων λύσεων που θα αναπτύξουν την επιχείρηση.
