Ερωτικές Σχέσεις : Αυτονομία & Συντροφικότητα

Από τη Βίκη Παππά, Ψυχολόγο-Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια

Μπορεί το «εγώ» να γίνει «εμείς»; Και το «εμείς» να προστατεύει το «εγώ»;

Σε κάθε συντροφική σχέση, δύο «κόσμοι» που κουβαλούν διαφορετικές ιστορίες καλούνται να ενώσουν καθετί ξεχωριστό σε κάτι κοινό. Σε μια συντροφική σχέση, ακροβατούμε ανάμεσα σε δύο βασικές ανάγκες: Την αυτονομία και την συντροφικότητα.

Η συντροφικότητα είναι η ανάγκη του να δημιουργηθεί από το ζευγάρι μια ταυτότητα που θα ορίζει το «εμείς» μέσα από το μοίρασμα, την ανταλλαγή κοινών εμπειριών και συναισθημάτων, τη φροντίδα, την οικειότητα, το πλησίασμα και την επίτευξη κοινών στόχων που θα κρατούν τη σχέση των συντρόφων ζωντανή.

Από την άλλη μεριά, μέσα σε μία συντροφική σχέση υπάρχει πάντοτε και η ανάγκη για αυτονομία. Η αίσθηση, δηλαδή, του να διατηρώ τον προσωπικό μου χώρο και χρόνο μέσα στη σχέση και να μπορώ να στηρίζομαι στις δυνάμεις μου.

Τι συμβαίνει όταν αναζητώ μόνο τη συντροφικότητα

Συχνά, μέσα σε μια συντροφική σχέση αυτές οι δύο βασικές ανάγκες είτε παραμελούνται είτε υπερφροντίζονται. Όταν ένας από τους δύο συντρόφους θυσιάζει την προσωπική του ταυτότητα στο βωμό της συντροφικότητας, αρχίζει να αναπτύσσεται μια σχέση αλληλεξάρτησης, όπου ο ένας σύντροφος εξιδανικεύει πάρα πολύ τον άλλον και δίνεται η αίσθηση πως ο ένας δε μπορεί να ζήσει χωρίς τον άλλο. Ακόμη, σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθεί μια σύνδεση που θυμίζει περισσότερο σχέση γονιού και παιδιού, παρά ερωτικών συντρόφων.

Τι συμβαίνει όταν ικανοποιείται μόνο η αυτονομία;

Σε αυτή την περίπτωση, η βαθιά σύνδεση και το μοίρασμα κοινών εμπειριών παρεμποδίζεται από τον φόβο μήπως χάσω την ατομικότητά μου μέσα στη σχέση. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν κανείς κουβαλά εμπειρίες άλλων σχέσεων (είτε συντροφικών, είτε οικογενειακών), όπου κάθε πράξη αυτονομίας δέχονταν έντονη κριτική ή θεωρούνταν απειλητική για την ισορροπία της σχέσης.

Πώς θα συνυπάρξουν αυτονομία και συντροφικότητα

1. Δίνω χώρο και χρόνο στην/στον σύντροφό μου κάθε φορά που το χρειάζεται: Το να φροντίζω να έχω χρόνο και χώρο για εμένα και για συνήθειες που ήταν πολύ σημαντικές πριν να έρθει στη ζωή μου ο/η σύντροφός μου, δε σημαίνει ότι παραμελώ το χτίσιμο κοινών εμπειριών στη σχέση. Αυτονομία και συντροφικότητα συνυπάρχουν όταν νιώθω πλήρης και με τον/την σύντροφό μου αλλά χωρίς αυτόν/αυτή.

2. Μιλάω ανοιχτά για τα συναισθήματα και τις ανάγκες μου: Η δεξιότητα του να επικοινωνώ ανοιχτά και με ειλικρίνεια όλες τις ανάγκες μέσα στη συντροφική σχέση (φυσικά στο βαθμό που δεν καταπιέζω την/τον σύντροφό μου) είναι πολύ ουσιαστική. Βοηθά στο είναι ενήμερη και η άλλη πλευρά για κάτι που μπορεί να μην είχε γίνει αντιληπτό, όπως για παράδειγμα το να περνώ παραπάνω χρόνο με τους φίλους μου. Είναι κάτι που διατηρεί τόσο την ατομικότητα αλλά φέρνει και το ζευγάρι κοντά, ενισχύοντας αισθήματα οικειότητας και μοιράσματος, βασικά συστατικά της συντροφικότητας.

3. Επαναπροσδιορίζω τους κοινούς μας στόχους: Πολύ συχνά, μέσα σε μια συντροφική σχέση έρχονται συγκρούσεις όταν το «εγώ» μπαίνει πιο μπροστά απ’ το «εμείς». Είναι σημαντικό να επαναπροσδιορίζω τα κοινά όνειρα, τις κοινές αξίες και τις επιδιώξεις με τις οποίες ξεκίνησε ή πορεύεται η συντροφική μου σχέση, ώστε να έχω κάθε φορά «πυξίδα» την εξέλιξή της.

4. Χρησιμοποιώ τις συγκρούσεις ως «μήνυμα» για τυχόν αλλαγές: Πολύ συχνά στις συντροφικές σχέσεις φοβόμαστε πως τυχόν συγκρούσεις ή διαφωνίες μας φέρνουν πιο κοντά στον χωρισμό. Αν, όμως, δούμε τις δυσκολίες σαν ένα «μήνυμα» που μπορεί να θέλει να μας δείξει ότι μία από τις δύο βασικές ανάγκες της αυτονομίας και της συντροφικότητας χρειάζεται παραπάνω προσοχή ή φροντίδα, ερχόμαστε πιο κοντά στην εξέλιξη της σχέσης!

Κάθε συντροφική σχέση είναι σαν ένα έργο τέχνης: Χρειάζεται έμπνευση και δουλειά!