Από τη Δωροθέα Λαζαρίδου, Ψυχοθεραπεύτρια.
H «Συγχώρεση» είναι μια σημαντική λέξη, γεμάτη νόημα. Δεν υπάρχει ένας απόλυτος ορισμός που να μπορεί να συμπεριλάβει όλη την σημασία της συγχώρεσης και για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την έννοιά της θα χρειαστεί να απαντήσουμε σε κάποια βασικά ερωτήματα όπως: Ποια η σημασία της συγχώρεσης; Πότε συγχωρώ; Γιατί συγχωρώ; Συγχωρώ για εμένα ή για τους άλλους; Πώς νιώθω όταν ζητάω συγνώμη και πώς νιώθω όταν συγχωρώ κάποιον άλλον άνθρωπο;
Η σημασία της συγχώρεσης
Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την έννοια μιας τέτοιας λέξης, θα βοηθήσει να ξεκινήσουμε από την ετυμολογία της. Η ετυμολογία της λέξης συγχώρεση [Συν+χωρώ] σημαίνει ότι δίνω χώρο σε κάτι. Δημιουργώ λοιπόν χώρο για μια διαφορετική οπτική σε κάποιο ζήτημα, δίνω χώρο σε έναν άνθρωπο να μιλήσει, να εξηγήσει και να ερμηνεύσει μια συμπεριφορά και παράλληλα δίνω χώρο σε εμένα για να ακούσω, να κατανοήσω και να ερμηνεύσω και εγώ αυτή την συμπεριφορά. Με αυτό τον τρόπο παίρνω μια απόσταση από το βίωμα και από ένα δυσάρεστο συναίσθημα που μου προκάλεσε η συμπεριφορά ενός ανθρώπου, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει πως πρέπει να συμφωνήσω με την δική του οπτική.
Συγχωρούμε για τον εαυτό μας, όχι για τους άλλους
Συγχωρούμε κάποια συμπεριφορά και το άτομο που την προκάλεσε για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε εμείς μπροστά και να αφήσουμε πίσω μας όλα αυτά τα συναισθήματα και τις σκέψεις που κάνουμε και μας κρατάνε δέσμιους με το παρελθόν. Η συγχώρεση δεν είναι μια εύκολη διαδικασία και χρειάζεται χρόνο. Ένα παράδειγμα για να κατανοηθεί πλήρως η σημασία και η επίδραση που έχει η συγχώρεση στην ψυχική μας υγεία είναι το παράδειγμα του τραύματος. Όταν χτυπάμε, φροντίζουμε την πληγή και δίνουμε χρόνο μέχρι να επουλωθεί πλήρως η πληγή μας. Αν δεν την φροντίσουμε, η πληγή μας θα είναι πάντοτε εκτεθειμένη και θα μας ταλαιπωρεί προκαλώντας μας πόνο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με την συγχώρεση. Αν δεν δώσουμε χρόνο και χώρο στον εαυτό μας για να διαπραγματευτεί την κατάσταση και να καταφέρει τελικά να συγχωρέσει, θα είναι σαν να αφήνουμε ένα τραύμα ανοιχτό, με όσα δυσφορικά συναισθήματα και σκέψεις αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει.
Όλοι μας σε κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε φερθεί άδικα σε κάποιον άνθρωπο, ακόμη και άθελα μας. Πολλές σχέσεις φτάνουν στο τέλος τους καθώς δεν δίνεται χώρο για την συγχώρεση. Πώς θα ήταν άραγε αν δινόταν αυτός ο χώρος; Σκεφτείτε πως αισθανθήκατε την τελευταία φορά που σας συγχωρέσαν και την τελευταία φορά που συγχωρέσατε εσείς κάποια συμπεριφορά. Πώς νιώσατε; Ποια συναισθήματα κυριαρχούσαν και ποιες σκέψεις γέμισαν το μυαλό σας; Μέσα από την συγχώρεση ωφελούνται και οι δυο πλευρές, αλλά είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι συγχωρούμε πρώτα από όλα για εμάς και όχι για τους άλλους. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους L.Toussaint και E.Worthington «Η συγχώρεση σού επιτρέπει να απαλλαγείς από ένα αδικαιολόγητο βάρος».
Συγχωρώ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συμφωνώ
Όταν συγχωρώ κάποιον δεν σημαίνει πως δεν σκέφτομαι ποτέ ξανά αυτό που μου έκανε ή ότι το ξεχνάω. Αντίθετα, με την πράξη αυτή, δοκιμάζω να αφήσω πίσω οτιδήποτε με έχει πληγώσει και μου έχει αφήσει δυσάρεστα συναισθήματα. Μέσα από τη συγχώρεση, σφραγίζουμε κάτι που ήταν ανοιχτό και μας προκαλεί πόνο – επουλώνουμε μια πληγή. Όταν επιλέγουμε να μην συγχωρέσουμε, δημιουργούμε τοξικά συναισθήματα (π.χ. θυμός, άγχος) μέσα μας τα οποία “ρουφάνε” την ενέργειά μας και μας οδηγούν σε μια σταδιακή ψυχική και σωματική εξάντληση.
Δεν συγχωρώ μόνο τους άλλους, συγχωρώ και τον εαυτό μου
Η συγχώρεση δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τους άλλους ανθρώπους. Για να αφουγκραστεί κάποιος την σημασία της θα χρειαστεί να συγχωρέσει αρχικά τον εαυτό του. Είναι σημαντικό να δίνουμε χώρο και στον εαυτό μας για να μπορέσει να συγχωρέσει αποφάσεις που είχε πάρει στο παρελθόν και δεν τον βοήθησαν, συμπεριφορές που είχε στο παρελθόν και που πλέον τον βρίσκουν αντίθετο σε αυτές ή για τις οποίες έχει μετανιώσει. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει και εμείς δεν έχουμε την δυνατότητα να αλλάξουμε κάτι από αυτό, επομένως το να αυτό-μαστιγώνουμε τον εαυτό μας επισημαίνοντας του όλα όσα θεωρούμε «λάθη» σίγουρα δεν μας βοηθάει να προχωρήσουμε μπροστά και να εξελιχθούμε. Μόνο αν αποδεχτούμε το γεγονός ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε κάτι από το παρελθόν, συγχωρέσουμε τον εαυτό μας και εστιάσουμε στο παρόν και σε αυτό που θέλουμε να είμαστε από εδώ και πέρα, θα μπορέσουμε τελικά να κλείσουμε οποιαδήποτε συναισθηματική πληγή έχουμε αφήσει ανοιχτή.
Η συγχώρεση δεν δηλώνει αδυναμία, αλλά εσωτερική δύναμη. Μέσω της συγχώρεσης δίνουμε αξία στον εαυτό μας, τον αγκαλιάζουμε και απομακρύνουμε από αυτόν οτιδήποτε «τοξικό» επηρεάζει και βλάπτει την ψυχική μας υγεία. Ο άνθρωπος που επιλέγει να συγχωρέσει «απελευθερώνεται» και έτσι γίνεται ένας ευτυχισμένος και ήρεμος άνθρωπος.
H Δωροθέα Λαζαρίδου είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Ψυχοθεραπεύτρια και ειδικεύεται στην Συστημική θεραπεία. Σπούδασε στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας του University of East London. Έχει πιστοποιηθεί σε προγράμματα Παιδοψυχολογίας, Παιδικής Κακοποίησης και Ψυχοσωματικής Ιατρικής. Διατηρεί ιδιωτικό γραφείο συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας στη κέντρο της Θεσσαλονίκης.
