«Όταν η σιωπή σου μιλάει…»

Από τη Δωροθέα Λαζαρίδου, Ψυχοθεραπεύτρια.

Η σιωπή είναι μια κατάσταση που βιώνεται με διαφορετικό τρόπο από τον καθένα μας. Για πολλούς ανθρώπους η σιωπή είναι ένας τρόπος για να αδειάσουν κάθε σκέψη που περιτριγυρίζει στο μυαλό τους, για άλλους είναι η στιγμή που θα σκεφτούν όλα όσα τους απασχολούν. Έτσι, λοιπόν, θα λέγαμε πως για ορισμένα άτομα η σιωπή συμβολίζει την ηρεμία και τη χαλάρωση, αλλά για άλλους ανθρώπους είναι μια συνθήκη που τους τρομάζει και την οποία προσπαθούν να αποφύγουν.

Φαίνεται πως έχουμε δημιουργήσει μια λανθασμένη εντύπωση για τη σιωπή. Από μικρή ηλικία αποφεύγαμε τη σιωπή σαν να ήταν κάτι κακό. Ως παιδιά φοβόμασταν το σκοτάδι καθώς συνοδευόταν με τη σιωπή και κάθε φορά που βρισκόμασταν σε ένα δωμάτιο οπού επικρατούσε η σιωπή αναζητούσαμε την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μας για να νιώσουμε ασφαλείς. Βιώναμε τη σιωπή ως μια απειλή που μας δημιουργούσε συναισθήματα αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Για πολλούς ανθρώπους, η σιωπή συνεχίζει να ταυτίζεται με συναισθήματα αγωνίας, φόβου, ανασφάλειας, ανησυχίας κ.α. ακόμη και στην ενήλικη πλέον ζωή τους.

Τι πραγματικά είναι όμως η σιωπή;

Η σιωπή στην πραγματικότητα είναι απλώς μια παύση και κυριαρχεί όταν ένας ήχος παύει να υπάρχει στο χώρο μας. Κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη σιωπή ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στον εαυτό μας. Αυτό συμβαίνει γιατί ερχόμαστε σε άμεση επαφή με όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, καθώς πλέον δεν κρύβονται και φυσικά δεν αποσπώνται από κάποιον εξωτερικό θόρυβο ή κάποιον άλλον ήχο που επικρατεί μέσα στον χώρο μας (π.χ. ραδιόφωνο, τηλεόραση). Χρειάζεται να δούμε τη σιωπή ως σύμμαχό μας που έχει ως στόχο να μας συμφιλιώσει με το «μέσα μας» και όχι ως έναν κίνδυνο στον οποίο νιώθουμε εκτεθειμένοι. Η σιωπή είναι αναπόφευκτη στην καθημερινότητα μας. Τη συναντούμε όταν ξυπνάμε, όταν τρώμε, όταν ετοιμαζόμαστε να κοιμηθούμε, στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στη βόλτα μας, στο διάλογο με τους δικούς μας ανθρώπους κ.α.

Πόσο χρήσιμη είναι η σιωπή στο διάλογο;

Μπορεί να υπάρξει άραγε η σιωπή μέσα σε ένα διάλογο; Μια γρήγορη απάντηση που θα δίναμε σε αυτό το ερώτημα θα ήταν μάλλον αρνητική. Αν δίναμε όμως χρόνο στον εαυτό μας και το σκεφτόμασταν καλύτερα, θα βλέπαμε πως θα μπορούσε να υπάρξει σιωπή κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης και σίγουρα τα οφέλη της θα ήταν πολλά. Η σιωπή μπορεί να φανεί αρκετά βοηθητική και χρήσιμη όταν της δίνουμε το χώρο για να εκδηλωθεί. Τις περισσότερες φορές όταν παίρνουμε μέρος σε μια έντονη συζήτηση μπαίνουμε αυτόματα σε μια θέση άμυνας καθώς θέλουμε να υποστηρίξουμε τον εαυτό μας και να ακουστούμε στον συνομιλητή μας. Αυτό συνήθως έχει ως αποτέλεσμα να διακόπτουμε συνεχώς τον συνομιλητή μας, να μην ακούμε αυτά που θέλει να μας πει, να χάνουμε τον ειρμό της συζήτησης, να δημιουργούμε παρεξηγήσεις και φυσικά να μη βγαίνει κάποιο αποτέλεσμα από αυτή την επικοινωνία. Σε μια τέτοια συνθήκη, η σιωπή θα λειτουργούσε σαν ένα φάρμακο όπου θα έριχνε τον υψηλό πυρετό, άρα λοιπόν και την ένταση. Αφήνοντας την σιωπή να βρει χώρο μέσα στην συζήτηση, θα είμασταν σε θέση να ακούσουμε τον συνομιλητή μας, να ακούσουμε το συναίσθημά μας, να βάλουμε σε μια σειρά τις σκέψεις μας και να απαντήσουμε (αφού ολοκληρώσει ο συνομιλητής μας) με ηρεμία και δείχνοντας σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Αυτό φυσικά δε δηλώνει την υποχώρησή μας ούτε φανερώνει αδυναμία. Αντιθέτως, μας βοηθά στο να αντιμετωπίσουμε μια ένταση με περισσότερη ψυχραιμία και ωριμότητα, χωρίς αυτή η ένταση να μεταφέρεται μέσα μας.

Πότε η σιωπή μπορεί να φανεί χρήσιμη;

Η σιωπή έχει να μας πει πολλά, αρκεί να είμαστε εμείς σε θέση για να την ακούσουμε. Αν και δεν είμαστε εξοικειωμένοι με τη σιωπή, θα ήταν χρήσιμο να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να αναγνωρίσουμε για τα οφέλη της.

Παρακάτω λοιπόν μπορείς να ανακαλύψεις τα πολυάριθμα οφέλη της σιωπής.

Δίνοντας χώρο στην σιωπή:
1. Δίνουμε χρόνο στο συναίσθημά μας για να καταλαγιάσει.
2. Ερχόμαστε σε επαφή με το μέσα μας και γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας.
3. Συνδεόμαστε με το σώμα μας (π.χ. ανακαλύπτουμε τα άπειρα επίπεδα της αναπνοής μας) και ακούμε τις πραγματικές μας ανάγκες.
4. Έχουμε μεγαλύτερη διαύγεια και παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις.
5. Χαλαρώνουμε και ξεκουραζόμαστε.
6. Αδειάζει το μυαλό μας ακόμη και από τις δικές μας εσωτερικές σκέψεις.
7. Αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με μεγαλύτερη ψυχραιμία.
8. Δίνουμε χρόνο στον συνομιλητή μας να εκφράσει τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του.
9. Ακούμε καθαρά και με προσοχή τον συνομιλητή μας.
10. Αποφεύγουμε τις παρεξηγήσεις.

Μήπως έφτασε η στιγμή να αναθεωρήσεις για την εντύπωση που είχες μέχρι τώρα για τη σιωπή; Η σιωπή έχει θεραπευτικές ιδιότητες τις οποίες μπορεί κανείς να αντιληφθεί μόνο όταν δώσει χώρο και χρόνο σε αυτήν. Προσπάθησε να δώσεις τον απαραίτητο χρόνο στη σιωπή και το αποτέλεσμα θα είναι σίγουρα ωφέλιμο για την ψυχική σου υγεία.

H Δωροθέα Λαζαρίδου είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Ψυχοθεραπεύτρια και ειδικεύεται στην Συστημική θεραπεία. Σπούδασε στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό.