Από τη Μαριέλλα Γιαννοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεύτρια.
Ποια η διαφορά μεταξύ διέγερσης και επιθυμίας;
Διέγερση είναι η αντίδραση του σώματος σε ένα ερέθισμα που είδε/ άκουσε/ σκέφτηκε που είχε σχέση με το σεξ. Η διέγερση είναι η αυτόματη σωματική αντίδραση σε κάτι σεξουαλικό. Συχνά δε μπορούμε να το ελέγξουμε. Η επιθυμία, με απλά λόγια, αναδύεται όταν θέλουμε να πάμε πιο κοντά σε κάτι που μας φαίνεται ωραίο και που πιστεύουμε ότι θα μας φέρει ευχαρίστηση.
Σκεφτείτε ένα λεπτό: σας έχει τύχει ποτέ να θέλετε ερωτική επαφή με το/τη σύντροφό σας αλλά να μη φαίνεται να αντιδρά με αντίστοιχο τρόπο το σώμα σας; Σαν να προδίδει κάπως το σώμα το μυαλό και τα συναισθήματά σας; Σας έχει τύχει ποτέ να νιώσετε σωματική διέγερση με κάτι και να αναρωτιέστε πως συμβαίνει κάτι τέτοιο γιατί δεν έχετε καμιά επιθυμία για ερωτική επαφή εκείνη τη στιγμή ή με το συγκεκριμένο ερέθισμα;
Η σωματική διέγερση δε σημαίνει αυτομάτως ότι εκείνος/η που βιώνει τη σωματική διέγερση έχει ταυτόχρονα επιθυμία για ερωτική επαφή εκείνη τη στιγμή. Αντίστοιχα, όταν κάποιος εκδηλώνει επιθυμία αυτό δε σημαίνει ότι βιώνει ήδη σωματική διέγερση.
Περίμενε, μπερδεύτηκα. Τι εννοείς; Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας;
Η Emily Nagoski το εξηγεί πολύ ωραία στο βιβλίο της Come as You Are. Έχουμε ένα μηχανισμό επιβράβευσης στον εγκέφαλό μας που αποτελείται από 3 συνδεδεμένα αλλά ξεχωριστά συστήματα.
1. Το σύστημα του «μου αρέσει» (“liking” system) που επεξεργάζεται την ηδονική επίδραση ενός ερεθίσματος. Κάνει ερωτήσεις όπως: Μμμ, ενδιαφέρον, τί είναι αυτό το ερέθισμα; Μου αρέσει; Πόσο μου αρέσει; Π.χ. αν δώσουμε νερό με ζάχαρη σε ένα νεογέννητο (αλλά μην το κάνετε!) το σύστημα «μου αρέσει» θα ανάψει αυτό το σύστημα στον εγκέφαλό του.
2. Το σύστημα του «θέλω» (“wanting” system) που, μέσα από το δίκτυο που κινείται η ντοπαμίνη, ένα από τα χαρούμενα χημικά μας, μας κινητοποιεί να πάμε προς ένα ερέθισμα που μας αρέσει ή μακριά από ένα ερέθισμα που μας απωθεί. Πχ. φανταστείτε ένα δίχρονο που θέλει κι άλλο μπισκότο, δεν σταματάει να το ζητάει μέχρι να το πάρει!
3. Το σύστημα της «εκμάθησης» (“learning” system) που μαθαίνουμε να προσδοκούμε κάτι από ένα ερέθισμα. Θυμηθείτε το παράδειγμα με τον Pavlov και τα σκυλιά του. Τους έμαθε ότι κάθε φορά που χτυπάει το κουδούνι θα εμφανιστεί το φαγητό τους, ώσπου τα σκυλιά άκουγαν το κουδούνι και είχαν σάλια χωρίς να εμφανιστεί φαγητό. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα σκυλιά ήθελαν να φάνε το κουδούνι! Σημαίνει ότι έμαθαν ότι το κουδούνι ήταν ερέθισμα που σχετίζεται με το φαγητό.
Έτσι και με τη σωματική διέγερση: μπορεί να μάθει το σώμα να αντιδρά σε ερεθίσματα που σχετίζονται με το σεξ αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θέλουμε το ερέθισμα, απλά ότι το σώμα μας αντιδρά σε αυτό. Άλλο διέγερση και άλλο η επιθυμία. Ταυτόχρονα, το σώμα συνεχίζει και αντιδρά σε ερεθίσματα τα οποία του αρέσουν και θέλει. Ενώ αντίστοιχα θα αποφεύγει ερεθίσματα που δεν του αρέσουν.
Άρα θέλουμε ερεθίσματα που είναι απολαυστικά;
Μπίνγκο! Η καλύτερη πρόγνωση για μια απολαυστική ερωτική ζωή ΔΕΝ είναι η συχνότητα των επαφών ή πόσο συχνά έχει κανείς οργασμό, αλλά αν τους αρέσει το σεξ που κάνουνε. Τόσο απλά. Η ευχαρίστηση είναι ο μόνος παράγοντας που μετράει. Η απόλαυση αυξάνεται όταν το ζευγάρι είναι (α) φίλοι και (β) δημιουργούν εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Όταν η απόλαυση αυξάνεται τότε θα θελήσουμε να έρθουμε πιο κοντά με τον/την σύντροφό μας ερωτικά. Τελικά δεν έχει να κάνει με τη διέγερση ή με την επιθυμία αν θα βρεθούμε ερωτικά αλλά αν μας αρέσει το σεξ που κάνουμε. Με άλλα λόγια χρειάζεται να απαντήσουμε στο ερώτημα, όπως το θέτει η Peggy Kleinplatz, «Το σεξ που βιώνεις είναι σεξ που αξίζει να το θέλεις;». Και αν όχι, τότε νιώθεις ασφάλεια και άνεση να το συζητήσεις με τον/την σύντροφό σου;
Στην αρχή της σχέσης
«Σε θέλω, ανυπομονώ να σε δω, είσαι το οξυγόνο μου»… είναι φράσεις που μπορεί να έχουμε ακούσει ή πει στην αρχή μιας σχέσης. Τότε που η περιέργεια για τον άλλον είναι υψηλή και ο εγκέφαλος μειώνει τις φωνές που λένε ότι μπορεί να υπάρξει οποιοσδήποτε κίνδυνος. Ταυτόχρονα, η οξυτοκίνη (ορμόνη της αγάπης) που εκκρίνεται στέλνει σήματα στο σώμα μας ότι αυτό είναι ωραίο και έτσι πάμε ξανά και ξανά κοντά σε αυτό που μας προκαλεί αυτή την ευφορία. Όταν υπάρχει η επιθυμία το σώμα διεγείρεται και όταν υπάρχει διέγερση τότε ξυπνάει η επιθυμία μας για τον/την σύντροφό μας. Υπέροχο όταν συμβαίνει αλλά όχι απαραίτητο!
Όταν χάνεται η φιλία
Περνάει ο χρόνος, αυξάνονται οι τριβές και διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες μας επηρεάζουν. Επηρεάζουν την διέγερση και την επιθυμία του καθενός. Καθημερινά ακούμε φράσεις όπως, «θέλω κάτι παραπάνω», «θέλω πιο συχνή επαφή», «κάθε φορά που ζητάω να κάνουμε σεξ αρνείται οπότε σταμάτησα να προσπαθώ» «βλέπω πορνό πιο συχνά», «θέλω πιο πολλές αγκαλιές», «είμαι κουρασμένος/η», «θέλω να μου στέλνει μέσα στην ημέρα μηνύματα ότι με σκέφτεται», «ότι και να κάνω δεν είναι ευχαριστημένη», «έχω αγωνία για τα οικονομικά μας», «πάμε για ύπνο ξεχωριστές ώρες». Ο κοινός παράγοντας είναι ότι δεν τα συζητάμε μεταξύ μας! Έχει χαθεί ο χρόνος που αφιερώνουμε ο ένας στον άλλον και έχει χαθεί η φιλία. Δεν έχουμε την περιέργεια που είχαμε στην αρχή. Δεν έχουμε την καλή διάθεση και δεν υποθέτουμε πάντα την καλή πρόθεση του άλλου.
Μια σημαντική σημείωση: η διέγερση, η επιθυμία καθώς και το τι μας προκαλεί απόλαυση αλλάζει στην πορεία της ζωής μας. Δεν σημαίνει ότι κάτι πάει στραβά ούτε ότι κάτι κάνουμε λάθος! Το πιθανότερο είναι ότι κάτι άλλαξε στο περιβάλλον, στην καθημερινότητα ή στο σύστημα εκμάθησης (όπως π.χ. στρες, καινούργιο μωρό, αλλαγή εργασίας, μετακόμιση, σύνταξη κλπ.) Για αυτό και η σημασία της φιλίας και εμπιστοσύνης στο ζευγάρι. Αν τα συζητάμε τότε έχουμε υποστήριξη, νιώθουμε ότι αξίζουμε την προσοχή και την αγάπη του άλλου και αυτό μας φέρνει ευχαρίστηση, άρα απόλαυση, άρα λειτουργεί το σύστημα που μου λέει «πάω κοντά σε αυτό που μου αρέσει» και το σύστημα που μου λέει «θέλω αυτό που μου αρέσει». Ακούγεται απλό γιατί είναι!
Πως τα καταφέρνουμε;
Σκονάκι:
1. Χτίζουμε καθημερινά τη φιλία με το/τη σύντροφό μας.
2. Δίνουμε προτεραιότητα στο σεξ και στο χρόνο μαζί.
Έτσι ώστε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον με:
– Χαμηλό στρες
– Υψηλή στοργή και οικειότητα
– Και να νιώθουμε άνετα να εκφραζόμαστε ερωτικά
#ΣυνδέσουΜεΑγάπη
Διαβάστε εδώ για το πως μπορούμε να καλλιεργήσουμε την ερωτική επιθυμία σε μια σχέση.
Διαβάστε εδώ για την χρησιμότητα της φαντασίωσης και πως να τη μοιραστείτε.
Η Μαριέλλα Γιαννοπούλου είναι Συμβουλευτική Ψυχοθεραπεύτρια με διπλό μεταπτυχιακό στη Συμβουλευτική Ψυχολογίααπό το Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης. Ειδικεύεται στην Συστημική και Οικογενειακή Θεραπεία και στην Θεραπεία Ζεύγους, είναι μέλος του Ελληνικού Δικτύου του EFT και του ICEEFT και έχει συνεργαστεί με το Boston Children’s Hospital στο τμήμα της Εφηβικής Ιατρικής. Συνδεθείτε μαζί της στο www.mariellagiannopoulou.gr και στο instagram (@mariellagiannopoulou).
