Τι θα πει ο Κόσμος… Πώς ν’ Αρχίσεις να Ζεις για Σένα

Από τη Στεφανία Τσαουσίδου, Life Coach Θετικής Ψυχολογίας

Αν σκέφτεσαι και ζεις σύμφωνα με το τι θα πει ο κόσμος τότε δεν υπολογίζεις τις δικές σου ανάγκες. Στον τομέα της ψυχολογίας αυτή η τάση είναι  γνωστή ως κοινωνιοτροπία και ορίζεται από την Αμερικάνική Ψυχολογική Εταιρεία (APA) ως «η τάση να δίνεται υπερβολική αξία στις σχέσεις έναντι της προσωπικής ανεξαρτησίας (…) ως απάντηση στην απώλεια σχέσεων ή σύγκρουση».

Οι άνθρωποι που ζουν σύμφωνα με το τι θα πει ο κόσμος, επιθυμούν να κάνουν τους άλλους ανθρώπους ευτυχισμένους. Συχνά σε βάρος των δικών τους αναγκών ή αξιών. Ενώ το να είσαι ευγενικός και εξυπηρετικός είναι θετικά χαρακτηριστικά, μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα αγανάκτησης, άγχους, στρες και συναισθηματικής εξάντλησης όταν γίνονται εις βάρος σου.

Τι σημαίνει η στάση «τι θα πει ο κόσμος»;

Όταν προσπαθείς να «ευχαριστήσεις τον κόσμο» πέφτεις στο αντίθετο άκρο της κλίμακας από την αυτονομία. Η αυτονομία δίνει έμφαση στην ανεξαρτησία, ενώ όσοι υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά δίνουν προτεραιότητα στις διαπροσωπικές σχέσεις πάνω από όλα.

Οι άνθρωποι αυτοί είναι συχνά εξαιρετικά ενσυναίσθητοι και εναρμονίζονται με τις ανάγκες των άλλων. Ως εκ τούτου, ένα τέτοιο άτομο τείνει να επιδιώκει στενές και στοργικές σχέσεις. Αυτά τα άτομα έχουν έντονη επιθυμία για εξωτερική επιβεβαίωση και αποφεύγουν καταστάσεις όπου μπορεί να προκύψει σύγκρουση. Θα υπερβούν τα όρια για να αποφύγουν να δυσαρεστήσουν τους άλλους από φόβο μήπως δεν τους αποδεχτούν.

Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην αυταξία και την αυτοεκτίμηση ενός ατόμου. Γίνεται μία ατελείωτη επιδίωξη έγκρισης και αποδοχής που προκύπτουν από την ευτυχία των άλλων συχνά καταλήγει σε μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Το άτομο είναι πιθανό να αισθάνεται ανίσχυρο ή αγανακτισμένο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη αυτοφροντίδας.

Αυτές οι τάσεις συχνά συνδέονται με διαταραχές ψυχικής υγείας όπως:

• Άγχος ή κατάθλιψη
• Διαταραχή οριακής προσωπικότητας (BPD)
• Συνεξάρτηση ή εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας

Σημάδια ότι ζεις για να ευχαριστείς τον κόσμο

Οι θετικές ιδιότητες ενός τέτοιου ατόμου περιλαμβάνουν το να είναι συμπονετικός, νοιάζεται και έχει ενσυναίσθηση. Ωστόσο, τα αρνητικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν την τάση για υπερβολική επίτευξη, την ανάγκη για ανάληψη ελέγχου, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, το άγχος και τον φόβο της σύγκρουσης. Σημάδια ότι ζεις για να ευχαριστείς τον κόσμο:

• Δυσκολεύεσαι να πεις «όχι» και αισθάνεσαι ένοχος, εγωιστής ή αγενής αν το κάνεις
• Ανησυχείς υπερβολικά για τις αντιλήψεις των άλλων για εσένα
• Συμφωνείς με απόψεις και κάνεις πράγματα που δεν θέλεις για να κερδίσεις την έγκριση και να αρέσεις
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση και κακή αυτό-εικόνα
• Ζητάς συγγνώμη ακόμα και όταν δεν χρειάζεται
• Αναλαμβάνεις το φταίξιμο χωρίς να φταις
• Εξωτερική και όχι εσωτερική αίσθηση αυτό-αξίας

Γιατί ασχολείσαι και κάνεις ότι πει ο κόσμος

Ένα τέτοιο άτομο που νοιάζεται για το τι θα πει ο κόσμος, μπορεί να έχει μια ισχυρή αίσθηση αλτρουισμού και να θέλει ειλικρινά να συμπεριφέρεται στους ανθρώπους με συμπόνια και καλοσύνη. Ωστόσο, όταν τα άτομα ενεργούν από μια θέση που θέλουν να είναι αρεστά, αποδεκτά και χρήσιμα, οι πράξεις τους προκύπτουν ως αποτέλεσμα πολύπλοκων συναισθηματικών αναγκών.

Παράγοντες που μπορεί να παίζουν ρόλο στο να γίνεις τέτοιο άτομο:

1. Προηγούμενες εμπειρίες: Επώδυνες, δύσκολες ή τραυματικές εμπειρίες μπορεί να παίξουν ρόλο. Τα άτομα που έχουν βιώσει κακοποίηση, για παράδειγμα, μπορεί να προσπαθήσουν να ευχαριστήσουν τους άλλους και να είναι όσο το δυνατόν πιο ευχάριστα, προκειμένου να αποφύγουν την πρόκληση καταχρηστικής συμπεριφοράς σε άλλους.

2. Ανασφάλεια: Σε άλλες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να προσπαθήσουν να ευχαριστήσουν τους άλλους επειδή ανησυχούν ότι δεν θα αρέσουν στους άλλους, αν δεν κάνουν κάτι παραπάνω για να τους κάνουν ευτυχισμένους.

3. Τελειομανία: Μερικές φορές οι άνθρωποι θέλουν όλα να είναι «ακριβώς έτσι», συμπεριλαμβανομένου του πώς σκέφτονται και αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι.

4. Ελάχιστη αυτοεκτίμηση: Λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης, οι άνθρωποι που θέλουν να ευχαριστήσουν τους άλλους, δυσκολεύονται να φροντίσουν τις δικές τους επιθυμίες και ανάγκες. Επομένως, αναζητούν εξωτερική επιβεβαίωση για να κερδίσουν έγκριση και αποδοχή.

Συμβουλές για να πάψεις να ευχαριστείς τους άλλους

Καθιέρωση ορίων

Είναι σημαντικό να γνωρίζεις τα όρια σου. Να ορίσεις σαφή όρια και στη συνέχεια να τα κοινοποιείς. Να είσαι σαφής τι είσαι διατεθειμένος να αναλάβεις. Εάν φαίνεται ότι κάποιος ζητά πάρα πολλά, ενημέρωσε ότι ξεπερνά τα όρια αυτού που είσαι διατεθειμένος να κάνεις και ότι δεν θα μπορείς να βοηθήσεις.

Κάνε μικρά βήματα

Μπορεί να είναι δύσκολο να κάνεις μια ξαφνική αλλαγή, επομένως είναι συχνά πιο εύκολο να ξεκινήσεις με μικρά βήματα. Κάθε φορά που κάνεις ένα μικρό βήμα μακριά από να ευχαριστείς τους άλλους, θα αποκτάς μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση που θα σε βοηθήσει να ανακτήσεις τον έλεγχο της ζωής σου.

Μίλα θετικά σε σένα

Εάν μπεις σε πειρασμό να υποχωρήσεις, ενίσχυσε την αποφασιστικότητα σου με θετική αυτό-ομιλία. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι σου αξίζει να έχεις χρόνο για εσένα. Οι στόχοι σου είναι σημαντικοί και δεν πρέπει να αισθάνεσαι υποχρεωμένος να αφιερώσεις χρόνο και ενέργεια σε πράγματα που δεν σου προσφέρουν χαρά.

Απόφυγε τις δικαιολογίες

Είναι καλύτερα όταν λες «όχι» να αποφεύγεις να κατηγορείς άλλες υποχρεώσεις. Προσπάθησε να χρησιμοποιήσεις έναν αποφασιστικό τόνο όταν αρνείσαι κάτι και αντιστάσου στην παρόρμηση να προσθέσεις περιττές δικαιολογίες. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι το «όχι» είναι μια πλήρης πρόταση.

Βοήθησε όταν θέλεις να βοηθήσεις

Δεν χρειάζεται να σταματήσεις να είσαι ευγενικός και να βοηθάς. Αυτές είναι επιθυμητές ιδιότητες που μπορούν να συμβάλουν σε ισχυρές, διαρκείς σχέσεις. Το κλειδί είναι να εξετάσεις τα κίνητρα και τις προθέσεις σου. Μην κάνεις πράγματα μόνο επειδή φοβάσαι την απόρριψη ή θέλεις την έγκριση των άλλων. Συνέχισε να κάνεις καλά πράγματα, αλλά με τους δικούς σου όρους. Η καλοσύνη δεν απαιτεί προσοχή ή ανταμοιβές – απαιτεί απλώς την επιθυμία να βελτιώσουμε τα πράγματα για ένα άλλο άτομο.

Τελικές σκέψεις

Αν το να ευχαριστείς τον κόσμο, δυσκολεύει την δική σου ευτυχία, είναι σημαντικό να βρεις τρόπους να βάλεις όρια. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι δεν μπορείς να αρέσεις σε όλους. Επικοινώνησε και ζήτησε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Πηγές

“APA Dictionary ff Psychology”. Dictionary.Apa.Org, 2021, https://dictionary.apa.org/sociotropy.

Otani, Koichi et al. “Distinctive Correlations Of Sociotropy and Autonomy with Working Models of the Self and Other“. Comprehensive Psychiatry, vol 55, no. 7, 2014, pp. 1643-1646. Elsevier BV, doi:10.1016/j.comppsych.2014.05.013.

Bowlby, J. (1977). The making and breaking of affectional bonds: I. Aetiology and psychopathology in the light of attachment theory. The British journal of psychiatry, 130(3), 201-210.

Trull TJ, Widiger TA. Dimensional models of personality: The five-factor model and the DSM-5. Dialogues Clin Neurosci. 2013;15(2):135-146. doi:10.31887/DCNS.2013.15.2/ttrull

Exline, Julie J. et al. “People-Pleasing Through Eating: Sociotropy Predicts Greater Eating in Response to Perceived Social Pressure”. Journal of Social and Clinical Psychology, vol 31, no. 2, 2012, pp. 169-193. Guilford Publications, doi:10.1521/jscp.2012.31.2.169. Accessed 8 Sept 2021.

Kaufman SB, Jauk E. Healthy selfishness and pathological altruism: Measuring two paradoxical forms of selfishness. Front Psychol. 2020;0. doi:10.3389/fpsyg.2020.01006

Exline JJ, Zell AL, Bratslavsky E, Hamilton M, Swenson A. People-pleasing through eating: Sociotropy predicts greater eating in response to perceived social pressure. J Soc Clin Psychol. 2012;31(2):169-193. doi:10.1521/jscp.2012.31.2.169

Trull TJ, Widiger TA. Dimensional models of personality: The five-factor model and the DSM-5. Dialogues Clin Neurosci. 2013;15(2):135-146. doi:10.31887/DCNS.2013.15.2/ttrull

Martínez R, Senra C, Fernández-Rey J, Merino H. Sociotropy, autonomy and emotional symptoms in patients with major depression or generalized anxiety: The mediating role of rumination and immature defenses. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(16):5716. doi:10.3390/ijerph17165716