Από τη Δωροθέα Λαζαρίδου, Ψυχοθεραπεύτρια.
Η ζωή είναι γεμάτη ευχάριστες στιγμές, γεμάτες χαμόγελα, όμορφες αναμνήσεις, στιγμές με αγαπημένους ανθρώπους, εικόνες και εμπειρίες ανεκτίμητες, οι οποίες μας εφοδιάζουν με δύναμη και καλή διάθεση. Ωστόσο, η ζωή εμπεριέχει και κάποιες δυσάρεστες στιγμές τις οποίες καλούμαστε ως άνθρωποι να τις αντιμετωπίσουμε για να μπορέσουμε τελικά να επαναφέρουμε την ψυχική δύναμη και ισορροπία μέσα μας.
Αυτές οι δυσάρεστες στιγμές μπορεί να είναι μια τραυματική εμπειρία στη ζωή του ατόμου, μια βραχύχρονη ή μακροχρόνια δυσκολία, τις οποίες κάθε άνθρωπος τις αντιμετωπίζει με έναν διαφορετικό, μοναδικό και ιδιαίτερο τρόπο. Παρά την θλίψη, την απόγνωση, τον θυμό και όλα τα δυσάρεστα συναισθήματα που μπορεί να βίωσαν τα άτομα που έχουν περάσει μικρότερες ή μεγαλύτερες δυσκολίες, κατάφεραν τελικά (ή προσπαθούν ακόμη) να επιβιώσουν και να βρουν και πάλι το προσωπικό τους κίνητρο για την ζωή. Τα άτομα που βγήκαν δυνατοί από μια δυσάρεστη κατάσταση και ξανά βρήκαν το νόημα της ζωής, χαρακτηρίζονται ως «Ψυχικά Ανθεκτικοί άνθρωποι».
Τι είναι η Ψυχική Ανθεκτικότητα του ανθρώπου;
Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η θετική αναπροσαρμογή του ατόμου στην καθημερινότητά του μετά από μια δύσκολη εμπειρία καθώς επίσης συμπεριλαμβάνει και την ικανότητά του για ψυχική ανάκαμψη μέσα από ορισμένους προστατευτικούς παράγοντες. Η αναζήτηση και εφαρμογή αυτών των προστατευτικών παραγόντων, βοηθά το άτομο να αποφύγει ορισμένους παράγοντες κινδύνου όπως είναι τα αρνητικά συναισθήματα, η αίσθηση απόσυρσης από την πραγματικότητα, η μειωμένη αίσθηση ελέγχου, κ.α..
Ποιοι είναι οι προστατευτικοί παράγοντες;
Οι κύριοι προστατευτικοί παράγοντες που θωρακίζουν τον άνθρωπο με ψυχική δύναμη και τον προστατέψουν από τους παράγοντες κινδύνου που προαναφέρθηκαν, μπορεί να είναι ατομικοί, οικογενειακοί ή περιβαλλοντικοί.
–Ατομικοί Προστατευτικοί Παράγοντες: Αίσθηση του ελέγχου, αίσθηση χιούμορ, θετική αυτοαντίληψη και αυτοεικόνα, προσαρμοστικότητα, ευελιξία, προσωπικά κίνητρα, σύνδεση με άλλους, κ.α.
–Οικογενειακοί Προστατευτικοί Παράγοντες: Καλές σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, σχέσεις εμπιστοσύνης, καθορισμένοι ρόλοι και αρμοδιότητες μεταξύ των μελών, θετικό κλίμα, κ.α.
–Περιβαλλοντικοί Προστατευτικοί Παράγοντες: Αίσθημα του “ανήκειν” σε ομάδες ατόμων και στην ευρύτερη κοινότητα, πρόσβαση σε Κοινωνικές Υπηρεσίες και σε Υπηρεσίες Υγείας, κ.α.
Με ποιον τρόπο μπορεί κανείς να καλλιεργήσει την Ψυχική Ανθεκτικότητα;
–Αξιολόγηση της δυσκολίας: Μπορείς να αξιολογήσεις τη δυσκολία σου με τις εξής ερωτήσεις: Πόσο μεγάλη είναι η δυσκολία που περνάω; Σε ποιο βαθμό με επηρεάζει από το 0 έως το 100; Τι συνέπειες θα έχει στην προσωπική και επαγγελματική μου ζωή; Μήπως θα με βοηθούσε να ζητήσω βοήθεια από κάποιον;
–Υπενθύμιση παλαιότερων στρατηγικών αντιμετώπισης: Μπορείς να σκεφτείς δύσκολες καταστάσεις που πέρασες στο παρελθόν και να θυμηθείς με ποιόν ή με ποιους τρόπους κατάφερες να τις αντιμετωπίσεις. Δοκίμασε να αντιμετωπίσεις και την παρούσα κατάσταση με τον ίδιο τρόπο. (Τι με βοήθησε στο παρελθόν; Τι με ανακούφισε; Τι ήταν χρήσιμο και με έβγαλε από μια παρόμοια κατάσταση;)
-Αναζήτηση Κινήτρων: Η αναζήτηση και εύρεση κινήτρων ή στόχων μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε μια δύσκολη κατάσταση και να μη μείνουμε στάσιμοι και κολλημένοι σε αυτήν. (Τι θέλω να πετύχω; Πώς θέλω να είμαι σε μια βδομάδα από τώρα ή σε έναν μήνα; Που θέλω να φτάσω μέσα στις επόμενες ημέρες;)
–Αυτοφροντίδα και Αποδοχή: Η φροντίδα του εαυτού μέσω του καλού και ποιοτικού ύπνου, της ισορροπημένης διατροφής και της αποδοχής τους εαυτού σου με τα προτερήματά του και τα ελαττώματά του, μπορούν να σε προστατέψουν από το να βρεθείς ευάλωτος απέναντι σε μια δύσκολη κατάσταση.
-Αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους: Η επικοινωνία με άλλους ανθρώπους και η στήριξή τους θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις μια κατάσταση με περισσότερη ψυχραιμία και θα σου υπενθυμίσει πως δεν είσαι μόνος σου σε αυτό που βιώνεις. Συζήτησε με έναν δικό σου άνθρωπο για αυτά που νιώθεις και σκέφτεσαι και θα δεις πως η ανακούφιση δεν θα αργήσει να έρθει. Μπορείς ακόμα να ζητήσεις την βοήθεια ή την συμβουλή από έναν επαγγελματία Ψυχικής Υγείας.
-Τροποποίηση δυσλειτουργικών σκέψεων: Σε μια στιγμή που νιώθουμε αδύναμοι και ανήμποροι, το μυαλό μας γεμίζει με αρνητικές και κυρίως μη ρεαλιστικές σκέψεις που δυναμώνουν τα δυσάρεστα συναισθήματα που νιώθουμε εκείνη τη χρονική στιγμή. Προσπάθησε να ελέγξεις ποιες από τις σκέψεις και τα πιθανά σενάρια που κάνεις μπορεί όντως να συμβούν και ποια από αυτά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και επομένως δεν αξίζει να αναλώνεσαι σε αυτά.
Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα εφόδιο που μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε πιθανές μελλοντικές δυσκολίες με μεγαλύτερη δύναμη, ψυχραιμία και ευελιξία. Προσπάθησε να την καλλιεργήσεις και θα σε ανταμείψει.
H Δωροθέα Λαζαρίδου είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Ψυχοθεραπεύτρια και ειδικεύεται στην Συστημική θεραπεία. Σπούδασε στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας του University of East London. Έχει πιστοποιηθεί σε προγράμματα Παιδοψυχολογίας, Παιδικής Κακοποίησης και Ψυχοσωματικής Ιατρικής. Διατηρεί ιδιωτικό γραφείο συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας στη κέντρο της Θεσσαλονίκης.
