Από τις Έλλη Γιαννοπούλου – Ψυχολόγο & Κική Φαντή – Life Coach.
Έχετε ακούσει ποτέ κάποιον να λέει σε ένα παιδί που είναι αναστατωμένο «Σταμάτα να κλαις» ή « Τι είσαι μωρό;». Σίγουρα το έχετε ακούσει ή το έχετε πει και εσείς οι ίδιοι. Ας σκεφτούμε όμως ότι αντιδρούμε με αυτόν τον τρόπο γιατί δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τα συναισθήματα των παιδιών.
Ας γνωρίσουμε τρεις τρόπους που βοηθούν τα παιδιά να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους.
1. Επιτρέπουμε τα συναισθήματα: Τα παιδιά τρομάζουν όταν κατακλύζονται από έντονα συναισθήματα, ειδικά όταν οι ενήλικες που τα φροντίζουν αντιδρούν πολύ αρνητικά σε αυτά. Σαφώς είναι δύσκολο για έναν γονιό να ακούει το παιδί του να κλαίει πολύ δυνατά απαιτώντας κάτι ή να γκρινιάζει φωνάζοντας. Μπορεί να αρχίσει ο ίδιος να ανεβάζει παλμούς και να νιώθει και τα δικά του συναισθήματα να ξεχειλίζουν. Αν όμως πούμε «σταμάτα ή κλαις χωρίς λόγο ή αυτό που κάνεις είναι απαράδεκτο κλπ», υποβαθμίζουμε το συναίσθημα του παιδιού, το παιδί αισθάνεται ακόμη πιο έντονο αυτό που ήδη νιώθει και έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι η αποδοχή. Αποδεχόμαστε το συναίσθημα έστω και αν το θεωρούμε άκυρο, περίεργο, υπερβολικό ή παράλογο. Πατάμε ένα pause στα δικά μας έντονα συναισθήματα και στις σκέψεις μας που λένε «μα τι έχεις πάθει επιτέλους;» και δίνουμε χώρο στα συναισθήματα. Δε χρειάζεται να συμφωνούμε με τα συναισθήματα απλά αφήνουμε χώρο να εκφραστούν. Τα συναισθήματα δεν είναι σωστά ή λάθος. Τα παιδιά εξερευνούν έναν καινούριο μεγάλο κόσμο συναισθημάτων και ωφελούνται πάρα πολύ αν οι ενήλικες είναι υποστηρικτικοί σε αυτή τη διαδικασία.
2. Αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα: Αφού αφήσουμε χώρο για τα συναισθήματα να εκφραστούν το επόμενο βήμα είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους αλλά και τα συναισθήματα των άλλων. Αν τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματά τους πληγώνοντας τους άλλους αυτές οι πράξεις μπορούν να μεταφραστούν ως μια κραυγή για βοήθεια. Η ερμηνεία δηλαδή της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς είναι ότι εκφράζει μια ανάγκη που δεν ικανοποιείται. Αντί να μπούμε σε έναν εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό μας και να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε «τι δεν πάει καλά με αυτό το παιδί;», μπορούμε να αντικαταστήσουμε αυτήν την ερώτηση «ποια είναι η ανάγκη του αυτή τη στιγμή;» «Παρατηρώ ότι είσαι θυμωμένος. Φωνάζεις δυνατά, επειδή δεν σου έδωσα το σοκολατάκι». Κάνουμε μια περιγραφή του συναισθήματος και της κατάστασης με ηρεμία, χωρίς διάθεση κριτικής σαν να περιγράφουμε έναν αθλητικό αγώνα. Αποφεύγουμε να κάνουμε ερωτήσεις πχ «Τι θέλεις;», αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε το «γιατί», «Γιατί κάνεις έτσι;». Συνδέουμε αυτό που εκφράζει το παιδί με τις δικές μας λέξεις.
Όταν τα παιδιά βλέπουν να συνδέουμε τα συναισθήματα με τις πράξεις τους δίχως τιμωρία, ντροπή, ενοχές τα βοηθάμε να μάθουν πολύ σημαντικές κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες.
3. Δίνουμε το παράδειγμα της συγχώρεσης: Υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε ότι είναι αδύνατον να παραμείνουμε ψύχραιμοι. Για παράδειγμα σε ένα εστιατόριο ένα παιδάκι κουνάει το ποτήρι με το νερό με κίνδυνο (να ρίξει το ποτήρι κάτω και να σπάσει, να ρίξει το ποτήρι επάνω του και να βραχεί, να βραχεί κάποιος άλλος. Η μαμά του, του λέει ευγενικά να αφήσει το ποτήρι στη θέση του. Το παιδί συνεχίζει επιδεικτικά, η μητέρα ανεβάζει τον τόνο της φωνής της, το παιδί σηκώνει το ποτήρι και ρίχνει το νερό στο πρόσωπο της. Αυτή είναι μια πραγματική δύσκολη στιγμή για να κρατήσει η μαμά την ψυχραιμία της. Τι μπορεί να κάνει;
Σενάριο 1. Δεν μιλάει, παίρνει 10 βαθιές αναπνοές, σκουπίζει το πρόσωπο της, κοιτάζει το παιδί στα μάτια και ανακοινώνει στο παιδί ότι είναι ώρα να φύγουν. Η αντίδρασή της είναι ήρεμη, δεν φωνάζει, δεν προσβάλει το παιδί, του περνάει το μήνυμα ότι μπορεί η ίδια να διαχειριστεί δύσκολα συναισθήματα. Δεν περιγράφει το συναίσθημα ή την κατάσταση (αυτό της είναι πολύ δύσκολο τη δεδομένη στιγμή μπορεί να το κάνει μόλις νιώσει έτοιμη) και απομακρύνεται από το χώρο ως συνέπεια της πράξης και όχι του συναισθήματος του παιδιού.
Σενάριο 2. Παίρνει το ποτήρι από το χέρι του παιδιού, το ρωτάει «τι κάνεις, είσαι με τα καλά σου;», το αρπάζει από το χέρι και φεύγουν. Με αυτόν τον τρόπο του δείχνει τη συνέπεια για την πράξη του αλλά του περνά και το μήνυμα ότι δυσκολεύτηκε και η ίδια να διαχειριστεί τα συναισθήματά της. Μπορεί να του εξηγήσει μόλις νιώσει έτοιμη πώς νομίζει ότι ένιωσε ο ίδιος και πώς εκείνη.
Σενάριο 3. Η μητέρα σκουπίζει το πρόσωπο της, μετράει φωναχτά ως το 10. Λέει στο παιδί «έριξες το ποτήρι με το νερό στο πρόσωπο μου. Φαίνεται ότι θύμωσες που σου έλεγα να μην παίζεις με το ποτήρι. Ίσως για σένα ήταν ένα διασκεδαστικό παιχνίδι επειδή βαριόσουν. Θα μπορούσες να είχες κάνει κάτι διαφορετικό; Να σου πω μια ιδέα; Ίσως θα μπορούσες να πεις «μαμά βαριέμαι», ίσως και εγώ θα μπορούσα να σε βοηθήσω να κατανοήσεις το συναίσθημα σου. Όπως και να έχει το γεγονός ότι μου πέταξες το νερό με θύμωσε πολύ και για αυτό θα μαζέψουμε τα πράγματά μας και θα φύγουμε.
Όταν δείχνουμε στο παιδί μας ότι αγαπάμε και συγχωρούμε τον εαυτό μας αλλά και τους άλλους, το παιδί θα μάθει να λειτουργεί έτσι και για τον εαυτό του. Είναι σημαντικό να μοιραζόμαστε πώς νιώσαμε, τι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει διαφορετικό και τι μάθαμε από την εμπειρία. Καθημερινά έχουμε άπειρες ευκαιρίες να διδάξουμε στα παιδιά να αναγνωρίζουν, να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Ας τις αξιοποιήσουμε.

Η Έλλη Γιαννοπούλου είναι Ψυχολόγος, τ. Επιστημονική Συνεργάτης 3ης Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. και έχει μετεκπαιδευτεί στις αναπτυξιακές διαταραχές, Εργάζεται, εδώ και 20 χρόνια, με παιδιά εφήβους και τις οικογένειές τους και πιστεύει ότι το κάθε παιδί είναι προορισμένο να ανθίσει.

Η Κική Φάντη είναι PharmacyAssistant και δραστηριοποιείται ως PersonalLifeCoach. Σπούδασε Diploma in Positivity Coaching – Accredited by the International Coach Federation ICF. Είναι μέλος του GSS της AFS. Εμπιστεύεται τη βιωματική της γνώση και τη μεταφέρει σε όσους έχουν διάθεση για αλλαγή.
Η Έλλη Γιαννοπούλου και η Κική Φαντή έχουν ιδρύσει το LAV – Life Avenue (τη Λεωφόρο της ζωής), μέσω του οποίου πραγματοποιούν, webinars ενδυνάμωσης για τους γονείς και τα παιδιά τους, καθώς το moto τους είναι «Making thing sbetter», να κάνουν τα πράγματα καλύτερα!