Από τη Χριστίνα Τζελέπογλου, P.R. Consultant & Δημιουργό του Positivelife.gr.
Ο πλανήτης μας βρίσκεται σε κρίση και μας προειδοποιεί συνεχώς. Προκειμένου να τον σώσουμε γίνονται συζητήσεις και λαμβάνονται μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Καταλαβαίνουμε πως έφτασε η ώρα να γυρίσουμε σελίδα και να υιοθετήσουμε φιλικές προς το περιβάλλον συνήθειες τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.
Μία από τις λύσεις είναι η στροφή του οικονομικού μοντέλου από γραμμικό σε κυκλικό. Έως σήμερα η παραγωγή λειτουργούσε με την εξής σειρά: εξαγωγή- κατασκευή- απόρριψη. Η εξάντληση, ωστόσο των φυσικών πόρων, μας αναγκάζει να δημιουργήσουμε ένα καινοτόμο μοντέλο, πιο αποτελεσματικό, που θα σέβεται το περιβάλλον. Αυτό το μοντέλο είναι το κυκλικό, όπου τίποτα δε θα χάνεται ούτε θα σπαταλιέται άσκοπα, αλλά μέσα από έναν κύκλο θα επαναχρησιμοποιείται ή θα ξαναδημιουργείται.
Τι είναι η κυκλική οικονομία;
Έχουν δοθεί πολλοί ορισμοί για το εν λόγω παραγωγικό μοντέλο. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η κυκλική οικονομία είναι “ένα μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, το οποίο περιλαμβάνει την ανταλλαγή, εκμίσθωση, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακαίνιση και ανακύκλωση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων όσο το δυνατόν περισσότερο προκειμένου να παραταθεί ο κύκλος ζωής τους. Στην πράξη, η κυκλική οικονομία υποδηλώνει τη μείωση των αποβλήτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Όταν ένα προϊόν φτάνει στο τέλος της ζωής του, τα υλικά κατασκευής του διατηρούνται μέσα στην οικονομία με οποιοδήποτε δυνατό τρόπο για να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στο προϊόν.”
Πώς μας ωφελεί το κυκλικό μοντέλο;
Το νέο σύστημα προϋποθέτει καινούργιους τρόπους σύλληψης, παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή όλων των φορέων της οικονομικής ζωής. Επομένως, δημιουργεί περιβαλλοντικά οφέλη, που ‘ναι κρίσιμης σημασίας, καθώς ο πλανήτης χρειάζεται την άμεση δράση μας για να σωθεί, αλλά και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Χάρη στις νέες μεθόδους θα αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και η κοινωνία θα προοδεύσει. Με άλλα λόγια, η κυκλική οικονομία αποτελεί πηγή ανάπτυξης, καινοτομίας και αισιοδοξίας, αφού μας παρέχει τη δυνατότητα να αγωνιστούμε για ένα πράσινο μέλλον και να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο για όλους μας λύνοντας ταυτόχρονα και κάποια κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτό της ανεργίας.
Πώς εφαρμόζεται στην Ελλάδα;
Στη χώρα μας η αρχή έγινε το 2018, όταν το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δημοσίευσε την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία ώστε να επιτευχθεί η προώθηση της.
Την επόμενη χρονιά καταργήθηκε το τέλος ταφής απορριμμάτων, αφού αντικαταστάθηκε από την εισφορά κυκλικής οικονομίας από το αρμόδιο υπουργείο. Με την ενέργεια αυτή δόθηκαν οικονομικά κίνητρα τόσο σε οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης όσο και σε πολίτες για τη μείωση των απορριμμάτων τους και την επαναχρησιμοποίησή τους όποτε ήταν εφικτό. Ωστόσο, η Ελλάδα ήταν στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτόν τον τομέα, γεγονός που έδειξε πόσο απαραίτητη είναι η λήψη άμεσων μέτρων για τη στροφή της χώρας στο κυκλικό σύστημα.
Το 2020 ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 αναφορικά με τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης και τη μείωση των τρομερών επιπτώσεων τους στο περιβάλλον. Μέχρι σήμερα γίνονται βήματα για την απομάκρυνσή τους και την αντικατάστασή τους από άλλα υλικά.
Τέλος, τον Μάρτιο του 2021 τέθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το Νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, το οποίο διαρθρώνεται σε πέντε (5) κύριους άξονες :
1. Βιώσιμη παραγωγή και βιομηχανική πολιτική
2. Βιώσιμη κατανάλωση
3. Λιγότερα απόβλητα με μεγαλύτερη αξία
4. Οριζόντιες δράσεις
5. Ειδικές δράσεις για βασικά προϊόντα που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα
Προκειμένου να υλοποιηθεί με επιτυχία το Σχέδιο Δράσης Κυκλικής Οικονομίας απαιτείται η απόλυτη συνεργασία με το ΥΠΕΝ, το οποίο θα έχει συντονιστικό ρόλο, και με το Εθνικό Παρατηρητήριο Κυκλικής Οικονομίας για τη συλλογή και επεξεργασία δεδομένων καθώς και την εξαγωγή αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι εφικτή η συνεχής παρακολούθηση της προόδου του, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διαμορφωθεί ειδικό σχέδιο χρηματοδότησης δράσεων κυκλικής οικονομίας με την αξιοποίηση πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
