Όχι στην Κριτική, ναι στην Αξιολόγηση και το Παραγωγικό Feedback!

Από τη Νάντια Καπλανίδου, Business Coach & Mentor.

Τις περισσότερες φορές η αρνητική κριτική μπορεί να πληγώσει τα συναισθήματα του παραλήπτη και ακόμα να προκαλέσει αμυντική στάση. Αν γνωρίζουμε πως να μετατρέπουμε την κριτική σε αξιολόγηση, τότε ο δέκτης μπορεί να τη λάβει θετικά και αυτό να έχει τελικά παραγωγικά αποτελέσματα.

Διαβάστε προσεκτικά τις λέξεις «κριτική» & «αξιολόγηση» και να παρατηρήσετε τις εσωτερικές εικόνες, τις σκέψεις που αυτές προκαλούν και τα συναισθήματα που σας δημιουργούν.

Κάνοντας το ίδιο και εγώ, η λέξη «κριτική» μου έφερε στο μυαλό κάποια «αρχή» που έχει τη «γνώση» και την «εμπειρία», ορίζει το σωστό και το λάθος και μου δημιούργησε αρνητικά συναισθήματα.

Αντίθετα, η λέξη «αξιολόγηση», μου δημιούργησε έναν αέρα αισιοδοξίας αρχικά, λόγω της λέξης αξίας.

Ο λόγος που στην καθημερινότητα μας η κριτική έχει αυτόματα αρνητικούς συνειρμούς είναι γιατί πηγάζει από σύγκριση με τα πρότυπα και σταθμά αυτού που την ασκεί, σε αντίθεση με την αξιολόγηση που ουσιαστικά αναγνωρίζει τις επιτυχίες μέχρι εκείνη τη στιγμή και στρώνει το έδαφος για τις μελλοντικές!

Με άλλα λόγια η τακτική της «αξιολόγησης» ευνοεί μακροπρόθεσμα, τη δημιουργία ανθρώπων με έντονο προσωπικό στίγμα και δυνατή εσωτερική πυξίδα για τη ζωή τους, οι οποίοι συγκρίνονται μόνο με τον εαυτό τους.

Τι είναι το feedback;

Στα ελληνικά το feedback μεταφράζεται ως ανατροφοδότηση και σε γενικές γραμμές θα μπορούσε να περιγραφεί ως:

«…αναλύω ένα αποτέλεσμα και το τροφοδοτώ πίσω στο σύστημα που το δημιούργησε για να το βελτιώσω….»

Πως γίνεται: Τι πήγε καλά; Γιατί; Τι δεν πήγε καλά; Γιατί;
Και σε κάθε περίπτωση: Τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα;

Sandwich feedback για παρακίνηση

Όταν φτιάχνουμε ένα sandwich βάζουμε το τυρί ανάμεσα από 2 φέτες ψωμιού. Έτσι σερβίρουμε και την αρνητική επανατροφοδότηση, ανάμεσα σε 2 θετικά σχόλια.

Προσοχή: Η αρνητική κριτική δε θα πρέπει να δοθεί ως επίκριση αλλά ως θέση για το τι χρειάζεται βελτίωση, ως αξιολόγηση. Σημασία έχει ο τρόπος που θα παρουσιάσουμε αυτό που θέλουμε να πούμε.

Παράδειγμα:

Ας υποθέσουμε ότι αναθέσατε σε μια εργαζόμενη σας να κάνει τον προγραμματισμό και να παρακολουθήσει για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου κωδικού προϊόντος ως την ολοκλήρωση του με βάση τις προθεσμίες και τις τρέχουσες διαδικασίες. Η ίδια, πιστεύοντας ότι ήταν η ευκαιρία της να δείξει ότι παίρνει πρωτοβουλίες, ακολούθησε έναν «δικό της τρόπο» για αυτό που της ανατέθηκε, ο οποίος μπέρδεψε και δημιούργησε εντάσεις στους άμεσα εμπλεκόμενους συνεργάτες και οδήγησε στην καθυστέρηση παράδοσης της παραγγελίας κατά μία ημέρα.

Πριν προσεγγίσετε την υπάλληλο προετοιμάστε καλά αυτό που θέλετε να πείτε. Ξεκινήστε με κάτι θετικό, μια θετική πράξη που έχει σημασία π.χ.

«Μου άρεσε που δεν δίστασες ούτε στιγμή να αναλάβεις εξ ολοκλήρου την ευθύνη για τον προγραμματισμό και την παραγωγή του κωδικού που μας παρήγγειλαν»

Αυτή είναι η πρώτη φέτα ψωμί. Μετά προχωράμε στην αρνητική θέση την οποία πρέπει να δώσουμε με θετικό τρόπο.

«Πάντως ότι η πρωτοβουλία σου να μην ακολουθήσεις τις διαδικασίες που έχουμε θεσπίσει, όπως θα είδες και εσύ οδήγησε σε εκνευρισμούς, σε καθυστέρηση παράδοσης μιας ημέρας και εσένα επειδή αγχώθηκες σε έντονες εκρήξεις τις τελευταίες 2 ημέρες.

Η εμπειρία μου έχει δείξει ότι σε πιεστικά χρονικά περιθώρια πρωτοβουλίες δεν χωράνε και για το λόγο αυτό έχουμε καταλήξει σε χρόνια δοκιμασμένες διαδικασίες και αυτές θέλω να δούμε βήμα βήμα σήμερα για να είμαστε και οι δύο σίγουρες ότι έχεις κατανοήσει και το νόημα και τη χρησιμότητα τους.»

Αυτό είναι το τυρί.
Στη δεύτερη φέτα ψωμί πρέπει να δώσουμε και πάλι ένα θετικό σχόλιο για ενθάρρυνση π.χ. τι άλλο μας άρεσε από την απόπειρα της εργαζομένης δίνοντας έναν γενικό θετικό σχόλιο.

«Νιώθω πάντως ανακούφιση που χωρίς να χρειαστεί η δική μου απασχόληση με την παραγγελία αυτή κατάφερε να φύγει έστω και με μία καθυστέρηση. Η ανάληψη ευθυνών από τους συνεργάτες μου είναι για εμένα το Α και το Ω γιατί μόνο έτσι θα μπορέσω να επικεντρωθώ στο σχεδιασμό της νέας σειράς.»

Συμπέρασμα

Μέθοδος sandwich feedback μπορεί να κινητοποιήσει περισσότερο τον εργαζόμενο να επαναλάβει αύτη τη θετική συμπεριφορά επειδή του αναγνωρίσαμε την προσπάθεια που κατέβαλε και του δώσαμε ενθάρρυνση να συνεχίσει. Μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτή τη μέθοδο για οποιαδήποτε αρνητική επανατροφοδότηση θέλουμε να δώσουμε.

Sandwich feedback με τα παιδιά σας
Το sandwich feedback είναι ένας τρόπος να αξιολογούμε εποικοδομητικά τα παιδιά μας με στόχο τη βελτίωση τους και ίσως μία από τις θρεπτικότερες συνήθειες για την αυτοπεποίθησή τους!

Επάνω ψωμάκι: Κάνουμε μία εισαγωγή με το τί μας άρεσε σε αυτό που έκανε το παιδί μας και φροντίζουμε να υπάρχει θετική αύρα στο πως το επικοινωνούμε! Δεν υπάρχει περίπτωση να μην υπάρχει κάτι που μας άρεσε στην όλη προσπάθεια!
Αν όντως δεν βρίσκουμε κάτι, ίσως να πρέπει να ασχοληθούμε με τον εσωτερικό μας κριτή ή Δικαστή…

Γέμιση:
Βήμα 1ο : Ερώτηση: «Τι θα κάνεις την επόμενη φορά για να πάει καλύτερα αυτό που έκανες?» (Προσοχή όχι για να πας καλύτερα!)
Βήμα 2ο : Προτάσεις δικές σας για το πώς θα μπορούσε να πάει καλύτερα την επόμενη φορά, αυτό που έκανε το παιδί. (Προσοχή προτάσεις και όχι υποδείξεις! Αν θέλουν το κάνουν!)

Κάτω ψωμάκι: Ένα θετικό κλείσιμο της διατύπωσης της αξιολόγησής σας!
Sauce: Όπως έλεγε μία αγαπημένη διαφήμιση πριν καιρό, έτσι για να γλιστράει στο λαιμό και αυτού που το δίνει και αυτού που το δέχεται, για σάλτσα χρησιμοποιείστε κάτι σε θετικές λέξεις, πείτε στο παιδί τι έκανε καλά και όχι τι δεν έκανε.
Ειδικά το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό διότι ο υποσυνείδητος νους, δεν καταλαβαίνει την άρνηση! Εδώ ίσως να βρίσκεται και η απάντηση γιατί τα παιδιά κάνουν αυτό που τους λένε οι μεγάλοι να μην κάνουν πολλές φορές.
Στόχος είναι η διαδικασία αυτή να καταγραφεί ως κάτι θετικό στο μυαλουδάκι του, να την αποζητά και να του την καθρεπτίσετε!

Παράδειγμα:

Ο μικρός Γιώργος, έχει γράψει ένα διαγώνισμα και έχει φέρει έναν χαμηλό βαθμό. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, δεν έχει διαβάσει και πολύ, διότι προτίμησε να επικεντρωθεί στο αγαπημένο του χόμπι, το γυμναστήριο. Είναι όμως λίγο στεναχωρημένος από το αποτέλεσμα. Ο Μπαμπάς του, από τη μία θα ήθελε καλύτερους βαθμούς, αλλά πάνω από όλα θέλει το παιδί του ευτυχισμένο.

Ένα παράδειγμα feedback sandwich για την περίπτωση αυτή θα ήταν:

Μπαμπάς : Γιωργάκη, μπράβο για την προσπάθεια σου, η οποία ήταν πολύ αξιόλογη και είμαι σίγουρος ότι για την συγκεκριμένη περίοδο της ζωής σου έκανες ότι καλύτερο μπορούσες και είναι οκ! Μού άρεσε πολύ η άνεση και η θετική στάση που είχες πριν το διαγώνισμα!
Τι σκέφτεσαι να κάνεις την επόμενη φορά για να πετύχεις ένα ακόμα καλύτερο αποτέλεσμα?

Γιωργάκης : Θέλω να πάρω 20/20 και θα διαβάζω μέρα νύχτα μέχρι να το καταφέρω, μπαμπά!

Μπαμπάς : Στοχεύεις ψηλά! Ωραία! Εγώ θα σου πρότεινα να σκεφτείς τί έχεις πραγματικά ανάγκη και να εντοπίσεις ποιο είναι εκείνο το χρονικό σημείο, μέχρι το οποίο το διάβασμα, είναι πραγματικά εποικοδομητικό για εσένα και δεν σε κουράζει.

Η μάθηση είναι μαραθώνιος και όχι κούρσα ταχύτητας. Χρειάζεται οικονομία δυνάμεων & σωστές επιλογές, όπως και η ζωή άλλωστε.

Επίσης, θα πρότεινα να διατηρήσεις στο πρόγραμμά σου και τις προπονήσεις σου, διότι σε κάνουν χαρούμενο και αυτό θα σε βοηθήσει στο διάβασμά σου.

Μην ξεχνάς ότι από τις δραστηριότητες που αγαπάς, δημιουργείς δεξιότητες τις οποίες μπορείς να χρησιμοποιήσεις και σε άλλους τομείς όπως το σχολείο και να σε βοηθήσουν. Η γυμναστική για παράδειγμα χρειάζεται επιμονή & υπομονή όπως και η μάθηση! Είναι πολύ κοντά και τα δύο!

Θυμάσαι, τότε που διάβαζες εκείνο το βιβλίο για τη διατροφή και τη γυμναστική, πόσο καλύτερα πήγες στις προπονήσεις σου; Το διάβασμα εξασκεί την αποτελεσματικότητά σου να διαβάζεις και να αφομοιώνεις αυτό που διαβάζεις. Διαβάζοντας για τη γυμναστική ωφελείσαι και στο σχολείο και επίσης συμβαίνει και το αντίθετο!

Σε γενικές γραμμές το αποτέλεσμά σου είναι πολύ καλό και θα γίνει ακόμα καλύτερο! Συνέχισε έτσι!

Δεν θέλει κόπο λοιπόν, αλλά τρόπο!

Ας δημιουργήσουμε όλοι μας ένα περιβάλλον ασφαλές και ευρύχωρο, σαν μια μεγάλη αγκαλιά για όλους τους ανθρώπους γύρω μας και όχι μόνο για τα παιδιά μας, μέσα στο οποίο θα κυριαρχούν η συμπόνια, η κατανόηση, η συγχώρεση & η δίχως όρους αγάπη, απαραίτητα συστατικά για να υπάρξει εξέλιξη!

Η Νάντια Καπλανίδου είναι επιχειρηματίας Business Coach & Mentor με 25 χρόνια επαγγελματικής πορείας. Σήμερα είναι διευθύντρια και ιδιοκτήτρια του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης & Συμβουλευτικής ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ και γνωστή Business Coach & Mentor επιχειρηματιών, επαγγελματιών και στελεχών συμμετέχοντας σε projects αναδιοργάνωσης, συγχώνευσης, πώλησης επιχειρήσεων με εξειδίκευση στις οικογενειακές επιχειρήσεις και τα θέματα που προκύπτουν κατά τη διαδοχή σε αυτές.