Λύνοντας τους “Γόρδιους Δεσμούς” των Οικογενειακών Επιχειρήσεων

Από τη Νάντια Καπλανίδου, Business Coach & Mentor.

Ως επιχειρηματίας δεύτερης γενιάς οικογενειακής επιχείρησης και Business Coach & Mentor πολλών μεγάλων οικογενειακών επιχειρήσεων, τα τελευταία χρόνια γνωρίζω πολύ καλά ότι μέσα από τον τρόπο λειτουργίας τους προκύπτουν συχνά θέματα επικοινωνίας, συνεργασίας, διαχωρισμού εξουσίας και διαδοχής. Θέματα που με την παρατεταμένη οικονομική κρίση στην χώρα μας αλλά και τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, τον αυξανόμενο ανταγωνισμό και την νέα φιλοσοφία management που καλούνται να εφαρμόσουν οι επιχειρήσεις για να επιβιώσουν, οδηγούν σταδιακά σε συγκρούσεις.

Η επίλυση των θεμάτων αυτών αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για όλους τους επαγγελματίες συμβούλους επιχειρήσεων μιας και η ανάλυση, η αξιολόγηση στοιχείων και η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων για την λήψη αποφάσεων και την ανάληψη δράσης επηρεάζονται άμεσα από τους προσωπικούς συσχετισμούς σε κάθε οικογενειακή επιχείρηση.

Επίσης μέντορας στις οικογενειακές επιχειρήσεις θεωρείται εξ ορισμού η προηγούμενη γενιά ή το μεγαλύτερο σε ηλικία μέλος της οικογένειας και σπάνια καλείται κάποιος τρίτος να αναλάβει αυτόν τον ρόλο με αποτέλεσμα τόσο κάποιες καλές όσο και κάποιες κακές πρακτικές να περνάνε από γενιά σε γενιά.

Οι διαθέσιμες εξάλλου στατιστικές επιβεβαιώνουν ότι η διαδοχή σε μια οικογενειακή επιχείρηση είναι προβληματική:

Μόνο το 30% (3 στις 10) των οικογενειακών επιχειρήσεων επιβιώνουν με τη μετάβαση στη δεύτερη γενιά.
Μόνο το 10% (1 στις 10) των οικογενειακών επιχειρήσεων καταφέρνουν να διατηρήσουν την οικογενειακή επιχείρηση με τη μετάβαση στην τρίτη γενιά.
Μόνο το 3% (3 στις 100) καταλήγουν στην τέταρτη γενιά.

Πως μπορούν όμως να επωφεληθούν μέλη οικογενειών που εργάζονται μαζί από το Business Coaching;

Εξ’ ορισμού το coaching αποσκοπεί κυρίως στη θέση και την επίτευξη στόχων με έμφαση στα δυνατά σημεία, τις αδυναμίες του coachee, τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που σχετίζονται με τους συγκεκριμένους στόχους του. Είναι μια δημιουργική διαδικασία που ενεργοποιεί τη σκέψη και προκαλεί τη μεγιστοποίηση του προσωπικού και επαγγελματικού δυναμικού του coachee. Στόχος είναι να μπορέσει ο ίδιος να εντοπίσει τις λύσεις στα θέματα που τον προβληματίζουν και να δεσμευτεί πρωτίστως στον εαυτό του για τις ενέργειες που θα τον οδηγήσουν σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.

Μήπως λοιπόν το coaching είναι ο καταλληλότερος τρόπος που μπορεί κανείς να βοηθήσει τις οικογενειακές επιχειρήσεις; Με δεδομένο ότι οι παλιότερες γενιές πιστεύουν ότι “ξέρουν καλύτερα” και τις νεότερες γενιές “θέλουν να αναλάβουν τα ηνία με τους δικούς τους όρους” και με βάση την εμπειρία μου, λέω πως ναι, είναι. Είναι όμως πολύ σημαντικό για να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά το Business Coaching όλα τα εμπλεκόμενα μέλη της οικογένειας να δεσμευτούν για την πρόθεση τους να υπάρξει μια ομαλή διαδοχή που θα βασίζεται στην ειλικρίνεια και δεν θα έχει «κρυφές» ατζέντες.

Το πρώτο και σημαντικότερο για εμένα στάδιο είναι να συζητηθούν ανοιχτά οι προσδοκίες των μελών της οικογένειας:

Ποιο μοντέλο διαδοχής έχουν στο μυαλό τους;
Σε τι βάθος χρόνου;
Ποιος θα είναι τότε ο ρόλος του καθενός;
Ποια τα εταιρικά μερίδια και ποιες οι αμοιβές;
Μπορούν τα εταιρικά τα μερίδια ή οι αμοιβές να τροποποιηθούν βάση της συνεισφοράς του καθενός;
Τι θα κερδίσει αυτός που θα αποφασίσει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην επιχείρηση και τι θα χάσει αν δεν το επιλέξει;
Αποτελεί επιλογή για κάποιο μέλος της οικογένειας να έχει εταιρικά μερίδια και οφέλη αν επιλέξει να εργαστεί εκτός επιχείρησης; Για πόσο διάστημα; Θα έχουν δικαίωμα τα μέλη που σχετίζονται με την επιχείρηση να εξαγοράσουν το μερίδιο του;
Το μελλοντικό σχήμα ηγεσίας θα έχει έναν ηγέτη;
Γαμπροί & νύφες θα είναι ευπρόσδεκτοι στην επιχείρηση ως εργαζόμενοι ή στελέχη;
Ποιο όραμα ζωής έχει το κάθε μέλος και πως θα μπορούσαν αυτά να συγκλίνουν με το όραμα ανάπτυξης της επιχείρησης;
Μελλοντικές επιχειρηματικές επενδύσεις που θα βασιστούν σε περιουσία που δημιουργήθηκε από τους γονείς θα “βαρύνονται” με την υποχρέωση της μετοχικής συμμετοχής όλων των απογόνων;
Υπάρχουν κοινά περιουσιακά στοιχεία εκτός της επιχειρήσεις που η διαχείριση τους μπορεί να δημιουργήσει προστριβές μεταξύ των μελών που θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικές για τις σχέσεις των μελών και κατά συνέπεια και της επιχείρησης; Αν ναι, πως μπορεί να γίνει ένας κοινά αποδεκτός διαχωρισμός ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοια προβλήματα;

Είναι απολύτως απαραίτητο όλα αυτά τα ερωτήματα να συζητηθούν και να απαντηθούν, όπου υπάρχουν διαφωνίες να βρεθούν λύσεις που θα μπορούν να γίνουν κοινώς αποδεκτές και γιατί όχι να γίνουν και οι απαραίτητες έγγραφες δεσμεύσεις για την τήρηση των συμφωνηθέντων. Όσες οικογενειακές επιχειρήσεις το έχουν κάνει έχουν εξασφαλίσει την μακροημέρευση και ανάπτυξη τους και τα μέλη τους είναι απόλυτα προσηλωμένα στον στόχο τους.

Η Νάντια Καπλανίδου είναι επιχειρηματίας Business Coach & Mentor με 25 χρόνια επαγγελματικής πορείας. Σήμερα είναι διευθύντρια και ιδιοκτήτρια του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης & Συμβουλευτικής ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ και γνωστή Business Coach & Mentor επιχειρηματιών, επαγγελματιών και στελεχών συμμετέχοντας σε projects αναδιοργάνωσης, συγχώνευσης, πώλησης επιχειρήσεων με εξειδίκευση στις οικογενειακές επιχειρήσεις και τα θέματα που προκύπτουν κατά τη διαδοχή σε αυτές.