E-Learning and Blended Learning: Η Μελλοντική Μορφή Παροχής της Εκπαίδευσης;

Από τον Dr. Ρήγα Τζελέπογλου, Πρόεδρο ICBS Business College.

Το καθεστώς της πρόσφατης πανδημίας είχε και μία ακόμη επίπτωση σε μία λειτουργία, στην εκπαίδευση, όλων των βαθμίδων, όχι βέβαια μόνο στη χώρα μας. Δημιουργήθηκε η ανάγκη της «εξ αποστάσεως μεταφορά της γνώσης» (distance learning), δηλαδή της εκπαίδευσης του μαθητή από απόσταση μεταξύ αυτού (στο σπίτι) και του δασκάλου του, ο οποίος δεν βρίσκετε στον ίδιο χώρο μαζί του. Και αυτό, γιατί υπήρχαν περιορισμοί στην μετακίνηση. Ακούστηκαν αρκετές νέες έννοιες και χρησιμοποιήθηκαν πολλές νέες λέξεις. Θα προσπαθήσουμε πιο κάτω να διευκρινίσουμε τις έννοιες αυτές και να αναφερθούμε στο ρόλο που αναμένεται να διαδραματίσουν στον επιχειρηματικό χώρο στο μέλλον.

Πρώτα οι έννοιες

Ε-learning αναφέρεται στη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας στη μετάδοση (από δάσκαλο) ενός εκπαιδευτικού προγράμματος και στη συμμετοχή (από μαθητή) σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμά. Δηλαδή ο/η μαθητής/τρια συμμετέχουν σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωρίς να υποχρεούνται να βρίσκονται στον ίδιο χώρο με το δάσκαλο τους, συνήθως την τάξη, αλλά από άλλο χώρο, συνήθως το σπίτι, ή το χώρο εργασίας, εφόσον έχουν ένα υπολογιστή (ή και κινητό τηλέφωνο) και σύνδεση με το διαδίκτυο (internet). Λέγεται και τηλε-εκπαίδευση, ή διαδικτυακή (online) εκπαίδευση. Πολλοί αναφέρονται και σε εξ αποστάσεως εκπαίδευση (distance learning).

Μπορεί να είναι σύγχρονη, δηλαδή να βρίσκονται στον ίδιο χρόνο δάσκαλος και μαθητής, ή ασύγχρονη, δηλαδή, επειδή το μάθημα μαγνητοσκοπείται, συνήθως αποθηκεύεται σε βίντεο, μπορεί ο/η εκπαιδευόμενος/η να το παρακολουθήσει, μετά τη μαγνητοσκόπηση, όποτε επιθυμεί και όσες φορές θέλει.

Περιλαμβάνει διαλέξεις, εργασίες, ασκήσεις, εξετάσεις, που είναι εφικτό να γίνουν με τη χρήση τεχνολογικών ψηφιακών πλατφορμών (learning management systems: LMS, virtual web platforms). Οι κυριότερες LMS είναι οι Moodle, Google Classroom, MS Teams, Zoom, Skype, κ.α..

Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η ύπαρξη της απόστασης. Υπάρχει δηλαδή απόσταση μεταξύ του πομπού (δάσκαλου) και του δέκτη (μαθητή). Η γνώση μπορεί έτσι να μεταδοθεί και πολύ μακριά. Καταργούνται ουσιαστικά τα εμπόδια και το κόστος μετακίνησης, ακόμη και τα σύνορα. Αυτό δίνει πλέον τη δυνατότητα να μορφωθεί εύκολα και πιο φθηνά το άτομο που βρίσκετε μακριά από τον πάροχο της εκπαίδευσης.

Blended learning είναι η περίπτωση της σύνθεσης, ή του συνδυασμού, της τηλε-εκπαίδευσης με την παραδοσιακής μορφής εκπαίδευση, δηλαδή όπως όταν το μάθημα γίνεται στην τάξη με τη φυσική, ζωντανή, παρουσία (face to face) του δασκάλου και του μαθητή. Είναι ένας συνδυασμός online and offline learning, με ένα προσχεδιασμένο χρονοπρόγραμμα σύνθεσης της διαδικτυακής εκπαίδευσης και της ζωντανής εκπαίδευσης στην τάξη, ή στο χώρο εργασίας. Αναφέρεται και ως υβριδική μάθηση (hybrid education). Μια μικρή εννοιολογική διαφορά είναι ότι αφορά το κατά περίπτωση κατάλληλο μίγμα του συνδυασμού.

Παρατηρήσεις και στοιχεία επί των πιο πάνω εννοιών

Πρέπει να τονιστεί ότι η διαδικτυακή εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή επικοινωνία, που αναπτύσσεται στη δια ζώσης, πρόσωπο με πρόσωπο, εκπαίδευση. Ακόμη, ότι τα διαδικτυακά μαθήματα πρέπει να είναι σύντομης διάρκειας, όχι πέραν των 45 λεπτών της ώρας. Για το σκοπό αυτό προκρίνεται ένα μίγμα στις μεθόδους εκπαίδευσης. Έτσι αξιοποιούνται τα θετικά στοιχεία της ζωντανής εκπαίδευσης, όπως οι συζητήσεις, η δια- δραστική συμμετοχή, η δημιουργικότητα και η επίλυση προβλημάτων.

Δυσκολίες έχουν παρατηρηθεί κατά τη διαδικτυακή αξιολόγηση, τις εξετάσεις. Παρόλο που πολλές LMS προβλέπουν σχετικά συστήματα, κρίσιμο για την αξιοπιστία της αξιολόγησης είναι να δοθεί σημασία στην απόδειξη των εξής στοιχείων: την ύπαρξη των κατάλληλων δεξιοτήτων, να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, να αναπτύσσουν πνεύμα και ικανότητες ομαδικής εργασίας και ενεργού συμμετοχής, να γνωρίζουν τα συστήματα επιτυχίας και προόδου, ως και την ανάπτυξη πετυχημένων δεξιοτήτων στην επικοινωνία.

Τα στοιχεία που καταγράφηκαν σε μελέτες ως αναγκαία για να πετύχει το blended learning είναι: καλή εσωτερική επικοινωνία, ψηφιακές τεχνικές στο μάρκετινγκ, εξαγωγικός προσανατολισμός στη διαδικτυακή μάθηση, ύπαρξη ψηφιακού περιεχομένου στις δράσεις και την επικοινωνία που να υποστηρίζει αποτελεσματικά τις δράσεις. Μία μελέτη κατέληξε στο ότι η στρατηγική της μικτής (blended) εκπαίδευσης είναι μία τέλεια προσέγγιση για την επίτευξη της ανάπτυξης των επιθυμητών δεξιοτήτων στους χώρους εργασίας.

Σε άλλες μελέτες καταγράφεται ότι οι πιο σημαντικές εμπειρίες που προκύπτουν από τη μικτή εκπαίδευση είναι: καλά επιτεύγματα από την ομαδική εργασία, ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων, υψηλή προσωπική αποτελεσματικότητα, κατάλληλες δεξιότητες επικοινωνίας, αποδοτικοί ανθρώπινοι πόροι και κατάλληλες τεχνικές διοίκησης έργων.

Διεθνοποίηση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίευσε πρόσφατα ένα σχέδιο για τη ψηφιακή εκπαίδευση στην επόμενη δεκαετία, το οποίο συνοπτικά περιλαμβάνει:

EU Digital Education Plan 2021-2029

Κύριοι στόχοι είναι η εκπαίδευση και η επιμόρφωση να είναι υψηλής ποιότητας, να περιλαμβάνουν, και να είναι προσβάσιμες όσο το δυνατόν από περισσότερα άτομα, αλλά και τα συστήματα τους να είναι κατάλληλα για τη ψηφιακή εποχή.

Αναφέρονται τρείς περιοχές δράσης:

• Πόροι. Διαδικτυακή συνδεσιμότητα, ψηφιακός εξοπλισμός και λογισμικό, υλικό για τη διαδικτυακή μόρφωση.
• Διδασκαλία ψηφιακών ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Δημιουργία εμπειριών μάθησης με σημασία στους μαθητές και αξιολόγηση διαδικτυακά της ανάπτυξης ευκαιριών στους χώρους εργασίας.
• Blended Learning. Ποιοι είναι οι ρόλοι που μπορούν να αναδειχθούν ότι τα ψηφιακά εργαλεία είναι δυνατόν να παίξουν στην υποστήριξη όχι μόνο της διδασκαλίας και της μάθησης, αλλά επίσης των σχέσεων μεταξύ αφενός των σχολείων και αφετέρου των οικογενειών, των άλλων σχολείων, των φορέων και της κοινωνίας.

Τα σημαντικά ευρήματα των μελετών, η διεθνοποίηση του θέματος, αλλά και οι εμπειρίες από τις εφαρμογές στην πράξη της blended learning έχουν δείξει ότι ήρθε για να μείνει.

Θα βοηθήσει να γίνεται όχι μόνο μεταφορά δεδομένων και γνώσεων. Αλλά στη δημιουργία καινοτομικής σκέψης, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, ιδίως των ψηφιακών και, τέλος, στο να υλοποιηθεί το κατάλληλο και αποδοτικό πλαίσιο για την με επιτυχία διεθνή καταξίωση των επιχειρησιακών, και όχι μόνο, ενοτήτων στον ευρύτερο στόχο για τη διατηρησιμότητα ανάπτυξης και την ευημερία του συνόλου.

ΣΗΜ. Πηγές πληροφόρησης και δεδομένα λήφθηκαν από μελέτες, διαδικτυακά blogs και sites.

Ο Δρ. Ρήγας Δ. Τζελέπογλου είναι Πρόεδρος του ICBS THESSALONIKI BUSINESS COLLEGE και Μέλος Δ.Σ. επιχειρήσεων και οργανισμών. Έχει διατελέσει καθηγητής Μάνατζμεντ και Στρατηγικής ημεδαπών και αλλοδαπών (Kingston University, U.K.) ιδρυμάτων και φορέων. Υπήρξε σύμβουλος επί θεμάτων οργάνωσης και μάνατζμεντ (ICAP HELLAS AE) για πάνω από 20 χρόνια και Μέλος της Διοίκησης για πολλά έτη μεγάλων οργανισμών του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, όπως (Helexpo-ΔΕΘ, ΚΘΒΕ, ΕΛΠΑ, ΕΠΑΒΕ, ΣΒΕ, PROPELLER CLUB USA, PORT OF THESSALONIKI, ROTARY CLUB, ΕΔηΒ, CDRSEE κ.α.).